آرباثنت

آرْباثْنِت [ārbāsnet]، جان (1667-1735م/1077-1147ق)، ریاضی‌دان، پزشک و نویسندۀ اسکاتلندی که دوست نزدیک جانثِن سویفت، الگزاندر پوپ و جان‌گِی، و یکی از بنیان‌گذاران باشگاه معروفی به نام اِسکریبلیرِس (ه‌ م) بود. هدف این باشگاه به استهزا گرفتن ادبیات بد و دانش نادرست بود.

آرباثنت پس از دریافت مدرک پزشکی در 1696م از سنت اَندروز، در 1704م عضو انجمن سلطنتی شد و از 1705م تا هنگام مرگ ملکه آن استوارت، از پزشکان معالج او بود. با اینکه او آثاری در ریاضیات و علوم دیگر منتشر کرد، شهرتش به سبب بذله‌گویی و انتشار نوشته‌هایی هزل‌آمیز است. مهم‌ترین این نوشته‌ها دو دسته‌اند: نخست تمثیلی است از نیرنگ‌بازی سیاسی بریتانیا، فرانسه، اسپانیا و هلند که به پیمان اوترِخت (1713م) انجامیده بود و در «تاریخ جان بول» (1727م) به چاپ رسید. هجویۀ دیگری که آرباثنت در آن سهم عمده‌ای داشت، «خاطرات مارتینوس اسکریبلیرس» در تمسخر فضل‌فروشی است که اول‌بار در 1741م در ضمن چاپ آثار الگزاندر پوپ انتشار یافت؛ ولی بیشتر آن در سالهای 1713-1714م به وسیلۀ اعضای باشگاه یاد شده نوشته شده بود. اعضای دیگر باشگاه آرباثنت را همکار اصلی و الهام‌بخش این اثر می‌دانستند. آرباثنت به شهرت ادبی بی‌اعتنا بود و بسیاری از لطیفه‌ها و نظراتش دربارۀ طنز بعدها به وسیلۀ دوستان ادیب مشهورترش ساخته و پرداخته، و به نام آنان شناخته شد. (100)