اردالی

اُرْدالی [ordālī]، داوری یا محاکمه برای آشکار کردن حقیقت یک‌اتهام یا ادعا به طرق مختلف، بر اساس این اعتقاد که پیامدِ اردالی داوریِ قدرتهای ماوراء طبیعی را باز می‌نمایاند و این قدرتها پیروزی حقیقت را تضمین می‌کنند. هر چند عواقب اردالی غالباً مرگبار است، هدف از آن تنبیه خاطی نیست.
انواع اصلی اردالی عبارت‌اند از آزمون به وسیلۀ پیشگویی، بررسی پاسخ بدن به آزمایشی سخت و مبارزه بین دو طرف. نوعی آزمون به وسیلۀ پیشگویی که در برمه اجرا می‌شود، از این قرار است: دو شمع به یک اندازه در اختیار دو طرف قرار می‌دهند و هر دو شمع در یک لحظه روشن می‌شوند؛ مالک شمعی که بیشتر از دیگری روشن بماند، برنده محسوب می‌شود. طریقی دیگر، کمک گرفتن از جسد مرده برای پیدا کردن قاتل است. آزمون جسد در اروپای قرون وسطى مبتنی بر این عقیده بود که خون قاتل را می‌شناسد و به محض نزدیکی وی بدو یا لمس او به سوی وی (قاتل) روان می‌شود.
قسم دوم اردالی متداول‌ترین نوع آزمون است و به ویژه با آب یا آتش انجام می‌گیرد. در قوانین هندو ممکن بود که از زوجه‌ای خواسته شود تا از آتش عبور کند و بدان وسیله وفاداری خود را به شوهر حسود خویش ثابت نماید؛ آثار سوختگی بر بدن دلیل گناهکاری زوجه بود. در اروپای قرون وسطى، رسم در آب فرو بردن کسانی که به ساحره بودن مظنون بودند، براساس این اعتقاد بود که آب، به عنوان وسیلۀ تعمید، اشخاص بی‌گناه را «می‌پذیرد» و گناهکاران را «رد می‌کند».
دربارۀ آزمون به وسیلۀ مبارزه، یا مبارزۀ آیینی چنین گفته می‌شود که شخص فاتح با قدرت خودش پیروز نمی‌گردد، بلکه قدرتهای ماوراء طبیعی به نفع صاحب حق مداخله کرده، وی را به پیروزی می‌رسانند. در اروپای قرون وسطى نیز این اعتقاد رایج بود که حکم خداوند برنده را مشخص می‌کند؛ اگر بعد از مبارزه، طرف بازنده هنوز زنده می‌ماند، ممکن بود برای اتهامهای جنایی، او را دار بزنند یا بسوزانند، و برای اتهامهای حقوقی، دستش را ببرند یا دارایی‌اش را مصادره کنند (برای اطلاع از شیوه‌های اردالی در ایران باستان، نک‌ : ه‌ د، وَر). (205)