اشتاین

اشتاین \eštāyn\، هاینریش فریدریش کارل، رایشس‌فرایهر فوم اوند تسوم (1757-1831 م / 1171-1247 ق)، نخست‌وزیر اصلاحگر و دانشور پروس.

اشتاین در خانواده‌ای اشرافی در دوک‌نشینِ ناساو (در آلمان کنونی) زاده شد. در گوتینگِن تحصیل کرد و پس از تصدی چند سمت دولتی، در 1804 م وزیر اقتصاد شد، اما به‌سبب اختلاف نظر با فریدریش (فرِدریک) ویلهِـلم سوم، شاه پروس، در 1807 م برکنار گردید؛ با این حال، چند ماه بعد به‌عنوان نخست‌وزیر به خدمت فرا خوانده، و از اختیاراتی برخوردار شد تا اصلاحات مورد نظرش را عملی کند.
اشتاین نظام سِرف‌داری را برانداخت، خدمت نظام وظیفه را برای همۀ طبقات اجباری کرد و امور اداری و مالی را از نو سامان داد. اما کمتر از یک سال بعد، ناپلئون بناپارت از نقشه‌های او برای قیام‌ ملی بر ضد فرانسه آگاه شد و دستور داد اشتاین را برکنار، و دارایی‌اش را مصادره کنند. اشتاین به اتریش گریخت و در 1812 م به روسیه رفت و مشاور شخصی تزار آلِکساندر اول شد. او در ترتیب دادن ائتلاف میان روسیه و پروس، که به شکست ناپلئون انجامید، نقش مؤثری داشت. اشتاین به کوششهایی برای اتحاد آلمان دست زد و پس از پایان یافتن کشمکشهای نظامی، از کار کناره گرفت، سپس به پژوهشهای تاریخی پرداخت و انجمن تاریخ کهن آلمان را در 1819 م با 000‘ 7 جلد کتاب بنیاد نهاد.

مآخذ

Americana, 2006;
Britannica, 2010;
Encarta, 2005;
Meyer.

بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه