اسکورل

اِسکورِل \ [e]skorel\ ، یان وان (1495-1562م/ 900-970ق)، نقاش هلندی. او که معمار، مهندس، دانشور ادبیات کلاسیک (یونان و روم) و کشیش نیز بود، نقش برجسته‌ای در شناساندن سبک نقاشی دوران نوزایی (رنسانس) ایتالیا در هلند و شمال اروپا داشت.
اسکورل که فرزند یک کشیش بود، در روستای اِسخورِل، در نزدیکی شهر آلکمار، زاده شد. نخست در آلکمار و سپس در آمستردام، نزد نقاشانی آموزش دید و در 1517م به اوترِخت رفت و نزد خوسارت به کارآموزی پرداخت. او به‌تشویق خوسارت راهی سفر شد، سفری که از 1519 تا 1524م به درازا کشید و زندگی حرفه‌ای او را دگرگون ساخت. اسکورل در این سفر، نخست از چندین شهر در آلمان و سوئیس دیدن کرد. او در نورنبِرگ، با آلبرِشت دورِر دیدار کرد و از او بسیار تأثیر گرفت. در 1520م در کارینتیا (یا کِرنتِن، در اتریش کنونی) نخستین اثر مهم خود را، که یک نقاشی سه‌لته‌ای برای تزیین محراب کلیسا بود، به سفارش کُنتِ آنجا نقاشی کرد. این نقاشی، که اکنون در کلیسای اُبِرفِلاخ در اتریش نگه‌داری می‌شود، خانوادۀ مقدس (خانوادۀ مسیح) را در قاب میانی، و دو قدیس را در دو قاب کناری به تصویر کشیده است و می‌توان طراحی، ترکیب‌بندی و تکنیک خوب نقاش را در آن دید. اسکورل سپس به ونیز رفت و در آنجا تحت تأثیر نقاشیهای جورجونه و یاکوپو پالما (پالما وِکّیو) قرار گرفت. این تأثیر در نقاشیهای چهره و منظره‌های بعدی او آشکار است.

اسکورل به همراه گروهی از هلندیها از ونیز راهی سفری زیارتی به اورشلیم (بیت‌المقدس) شد و در راه رسیدن به آنجا، از جزیره‌های قبرس، رودِس و کرِت دیدن کرد. او بعدها چندین تابلو از گروههای زائران اورشلیم نقاشی کرد. سپس در دوران کوتاه پاپ هادریانوس ششم (حک‌ : 1522-1523م)، که اهل اوترِخت در هلند بود، به رم سفر کرد و تا اندازه‌ای مورد توجه پاپ قرار گرفت که ادارۀ مجموعۀ هُنری بِلوِدِره در واتیکان، که پیش از آن در دست رافائِل بود، به او واگذار شد. پاپ همچنین یک کارگاه نقاشی در اختیار اسکورل گذاشت و او چهرۀ پاپ را نقاشی کرد. اسکورل از این فرصت برای مطالعۀ بناها و تندیسهای کلاسیک، آثار معماری برامانته و نقاشیهای میکِلانژ و رافائل بهره برد که تأثیر آن را در نقاشیهای بعدی او، به‌ویژه در پیکرها و جامه‌ها، می‌توان دید.
اسکورل پس از مرگ پاپ، در 1524م به هلند بازگشت و در اوترخت کشیش شد. او در این دوران، بیشتر وقت خود را به انجام وظایف کشیشی اختصاص داد، اما پس از مدتی اقامت در هارلِم، در 1529م به اوترخت بازگشت و این بار، بیشتر به نقاشی پرداخت. او فردی سرشناس بود و افزون بر نقاشی، کارهای گوناگونی در زمینه‌های معماری، پیکره‌سازی و مهندسی نیز انجام می‌داد، ازجمله ابداع شیوه‌هایی در لای‌روبی و ساخت آب‌بند.
بسیاری از نقاشیهای اسکورل برای تزیین محراب کلیساها کشیده شده بودند که بیشتر آنها از میان رفته‌اند. از دیگر آثار مهم او نقاشیهای منظره است که چیره‌دستی در آنها را وام‌دار سنت نقاشی هلند بود. توجه به تأثیرات جوّی و بهره‌گیری از بازی نور و سایه از دیگر ویژگیهای هلندی در نقاشیهای اوست. اسکورل در آثارش از عناصر ایتالیایی، مانند پیکره‌های برهنه، جامه‌پردازی و معماری کلاسیک، و چشم‌اندازهای خیالی، بهره می‌بُرد. با این همه، چیره‌دستی او بیشتر در ساختن پرتره بود. از بهترین پرتره‌های او می‌توان «آگاتا وان اِسخونهُوِن» (1529م؛ نگارخانۀ دوریا پامفیلی، رم) را نام برد. او همچنین «استاد مضمون مرگ مریم عذرا» شناخته می‌شد. نقاشیهای او از گروههای زائران اورشلیم، که در موزه‌های اوترخت و هارلم نگه‌داری می‌شوند، آغازگر شاخه‌ای بی‌همتا در نقاشی هلندی، یعنی پرترۀ دسته‌جمعی، به‌شمار می‌روند که بعدها در آثار فرانس هالس و رامبراند به کمال رسید. از دیگر آثار برجستۀ برجامانده از اسکورل می‌توان «آشکار شدن مسیح در هیکل» (ح1530-1535م؛ موزۀ تاریخ هنر، وین) را نیز برشمرد.
اسکورل تأثیر فراوانی بر هنر هلند گذاشت. او در نقاشیهای خود توانست آرمان‌گرایی ایتالیای دورۀ نوزایی را با طبیعت‌گرایی هنر اروپای شمالی ترکیب کند و این سبک را برای نسلهای آیندۀ نقاشان هلندی بر جای گذارد.

مآخذ

BBEA;
CE, 6th edition;
CODAA;
DA;
EB, 2010;
EWA;
GLE (under «Van Scorel»);
OCA;
YDAA.
بخش هنر و معماری جهان