اسکواش

اِسکواش \ [e]sku[v]āš\ ، نام مشترک دو بازی راکتی داخل سالن: اسکواشْ راکت و اسکواشْ تنیس. نام اسکواش (به تنهایی) معمولاً برای بازی اسکواش راکت به کار می‌رود.

اسکواش راکت را دو نفر یا دو گروه دونفری در زمینی مستطیلی بازی می‌کنند که آن را 4 دیوار دربرگرفته است. راکتهای این بازی شبیه راکتهای بدمینتون است، ولی بسیار محکم‌تر و دارای سیمهایی ضخیم‌تر. توپ آن هم لاستیکی و توخالی است.
اسکواش تنیس ورزشی است نزدیک به اسکواش راکت که در همان زمین، و با همان قوانین بازی می‌شود، اما راکت و توپ آن بسیار شبیه راکت و توپ تنیس است و ازاین‌رو، سرعت این بازی از اسکواش راکت بیشتر است.
اسکواش راکت دو شیوۀ متفاوت دارد: یکی شیوۀ انگلیسی یا بین‌المللی و دیگری شیوۀ آمریکایی. شیوۀ بین‌المللی، که شیوۀ استاندارد این بازی است، دارای زمینی با ابعاد بزرگ‌تر و دیوارهایی بلندتر، و همچنین توپی نرم‌تر ــ و در نتیجه کندتر ــ است.
اسکواش از بازی راکت برگرفته شده، و احتمالاً در نیمۀ سدۀ 18م در مدرسه‌ای در انگلستان پدید آمده است. در آنجا دانش‌آموزانی که نمی‌توانستند وارد زمینهای بازی راکت شوند، با زدن توپی لاستیکی به دیوار، به تمرین می‌پرداختند (بر اثر برخورد ایـن توپ با دیـوار، صـدای شِلِپ ــ اسکـواش ــ از آن برمی‌خاست). درآغاز سدۀ 20م باشگاههای اسکواش در انگلستان پدید آمدند. این بازی پس از جنگ جهانی اول، رواج یافت و در دهۀ 1920م از بازی راکت هم رایج‌تر شد. به‌دنبال شکل‌گیری انجمن ملی اسکواش در انگلستان، ابعاد زمین، و نیز مقررات مربوط به توپ و راکت این بازی تثبیت شد.

زمین اسکواش دو نفره در شیوۀ بین‌المللی، مستطیل‌شکل به طول 75/ 9 متر (32 فوت) و عرض 4/ 6 متر (21 فوت) است. مهم‌ترین بخش محوطۀ این بازی دیوار رو‌به‌رو است. روی این دیوار خط سرویس قرار دارد که سرویس‌زننده باید توپ را به بالای آن بزند. زیر این خط، تا ارتفاع 43 سانتی‌متر (17 اینچ) از سطح زمین، صفحه‌ای فلزی سرتاسر دیوار رو‌به‌رو را پوشانده است که اگر بازیکنی توپ را به آن بزند، یک امتیاز از دست می‌دهد. خط دیگری بالاترین مرز برخورد توپ را در سرتاسر دیوار رو‌به‌رو و دیوارهای کناری مشخص می‌کند. خط سرویس دیگری، به فاصلۀ 26/ 4 متر (14 فوت) از دیوار پشت‌سر، روی زمین‌ بازی کشیده می‌شود که توپ سرویس‌شده باید پیش‌ازآن به زمین برخورد کند. خطی نیز در پشت این خط سرویس، زمین بازی را به دو نیمۀ چپ و راست تقسیم می‌کند. درون هر یک از این دو نیمه، محوطه‌ای مربع‌شکل، به ضلع 6/ 1 متر (5 فوت و 3 اینچ) و به نام محوطۀ سرویس، قرار دارد. هنگام سرویس زدن، پای بازیکن باید درون یکی از این دو محوطۀ سرویس قرار داشته باشد.
در بازی اسکواش، هدف هر بازیکن این است که توپ را به شیوه‌ای به دیوار روبه‌رو بزند که حریف نتواند به توپ برسد یا آن را دوباره به همان دیوار بزند. هنگام سرویس‌زدن یا در طول بازی، می‌توان پیش‌از زدن توپ به دیوار روبه‌رو، آن را به هر یک از دیوارهای دیگر زد، ولی هرگاه توپ، پیش از آنکه بازیکن به آن ضربه بزند، بیش از یک ‌بار به زمین برخورد کند، آن بازیکن یک امتیاز از دست می‌دهد. تنها زنندۀ سرویس می‌تواند امتیاز بگیرد و اگر او نتواند امتیاز آن دور از بازی را به خود اختصاص دهد، نوبت زدن سرویس به حریف می‌رسد.
هر گِیم از بازی 9 امتیازی است، مگر آنکه امتیاز هر دو طرف به 8 برسد که در این صورت، بازی در آن گیم، 10 امتیازی می‌شود. هر طرفی که 2 گیم از 3 گیم، یا 3 گیم از 5 گیم بازی را به سود خود به پایان ببرد، برندۀ بازی است. در این بازی، بازیکنان باید پس از زدن ضربه، از سر راه حریف کنار روند تا او فرصت ضربه زدن به توپ را داشته باشد.
جنس توپ اسکواش از لاستیک یا ترکیبی از لاستیک و بوتیل است. زمین این بازی می‌تواند سرپوشیده یا سرباز باشد و دیوارهایش از جنس چوب یا مواد ترکیبی است. هر ساله، مسابقه‌های قهرمانی اسکواش در رده‌های سنی گوناگون زنان و مردان برگزار می‌شود. یکی از معتبرترین این مسابقه‌ها، که بازیکنان آماتور و حرفه‌ای سراسر جهان را گرد می‌آورد، مسابقه‌های آزاد آمریکای شمالی است.

اسکـواش در ایـران

ورزش اسکـواش در ایـران نخست از 1345ش در شهرهای آبادان، اهواز، مسجد سلیمان و تهران، از سوی باشگاههایی چون بانک ملی، شرکت نفت و بانک سپه معرفی شد. فدراسیون اسکواش ایران رسماً در 1373ش بنیاد نهاده شد و در همان سال به عضویت فدراسیون آسیایی این رشته درآمد. این فدراسیون با برگزارکردن مسابقه‌های کشوری، برای همگانی کردن این رشتۀ ورزشی در ایران می‌کوشد.

مآخذ

«فدراسیون اسکواش»، وب‌سایت رسمی سازمان تربیت بدنی (آبان 1389)؛
نیز:

CE, 6th edition (under «squash tennis»);
EA , 2006;
EB , 2010 (under «squash rackets», «squash tennis»);
ME , 2008.
بخش ورزش