اسکاندیناویایی، زبانهای

اِسـکـانـدیـنـاویـایـی، زبـانـهـایِ zabānhā-ye\ \ [e]skāndināviyāyi، زبانهایی که گروه ژرمنی شمالی از شاخۀ زبانهای ژرمنی، از خانوادۀ زبانهای هندواروپایی را تشکیل می‌دهند.
زبانهای معیار امروزی این گروه عبارت‌اند از دانمـارکی، سوئـدی، نروژی (گونـه‌های دانمـارکی ـ نروژی و نروژی جدید)، ایسلندی و فارویی. این زبانها معمولاً به دو گروه اسکاندیناویایی شرقی (دانمارکی و سوئدی) و اسکاندیناویایی غربی (نروژی، ایسلندی و فارویی) تقسیم می‌شوند. همۀ این زبانها از گویشهایی سرچشمه گرفته‌اند که در اواخر عصر وایکینگها (ح سدۀ 11م) در زبان مشترک اسکاندیناویایی پدید آمدند. نخستین مدارک مکتوب از این زبانها سنگ‌نبشته‌هایی به الفبای رونی‌اند که قدمتشان به حدود سالهای 200 تا 800م می‌رسد.
زبانهای ایسلندی و فارویی‌، که بسیاری از واژه‌ها و صورتهای دستوری زبان نورسی باستان‌ را حفظ کرده‌اند، در میان زبانهای امروزی اسکاندیناویایی از همه محافظه‌کارتر، و تا اندازۀ بسیاری برای دیگر اسکاندیناویاییها نامفهوم‌اند. از سوی دیگر، نروژیها، سوئدیها و دانمارکیها معمولاً می‌توانند با سخن گفتن یا نوشتن به زبان خویش نیز با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، زیرا در زبانهای آنان واژه‌های مشترک و ویژگیهای دستوری مشابه فراوان است و بسیاری از تغییرهایی که از دورۀ زبان مشترک اسکاندیناویایی (600-1050م) در این زبانها رخ داده، نیز مشترک است.
یکی از ویژگیهای مشترک همۀ زبانهای اسکاندیناویایی ‌آن است که حروف تعریف معیّن در این زبانها واژه‌بست‌ اند (یعنی حرف تعریف معین، به‌جای‌آنکه پیش از اسم بیاید، به آخر آن متصل می‌شود؛ برای نمونه، واژۀ نروژی و سوئدی boken «کتاب» از واژۀ bok «کتاب» و -en «حرف تعریف معین» ساخته شده است).
از دیگر ویژگیهای این زبانها ساخت فعل مجهول با افزودن پسوند -s به پایان فعل است. بدین منظور، در زمان حال، شناسۀ r- که باب معلوم را می‌نمایاند، به -s (در ایسلندی به -st) بدل می‌شود؛ برای نمونه در سوئدی: jag kaller «صدا می‌کنم»، jag kallas «صدا کرده می‌شوم»، jag kallade «صدا کردم»، jag kallades «صدا کرده شدم».

مآخذ

CE, 6th edition (under «Germanic languages»);
EB, 1986.
بخش زبان‌شناسی