اسکارلاتی، خاندان

اِسکارلاتّی، خاندانِ \ xāndān-e [e]skārlātti\ ، خاندانی از آهنگ‌سازان ایتالیایی.

آلِـسـانـدرو (1660- 1725م/ 1070- 1137ق)

نخستـیـن و نامدارترین آهنگ‌ساز این خاندان، سازندۀ اپرا و آهنگهای کلیسایی و یکی از مهم‌ترین چهره‌ها در گسترش هارمونی کلاسیک. او در پالِرمو زاده شد و در 12 سالگی به رم رفت، اما دانسته نیست که شاگرد کاریسّیمی بوده است یا پاسکوئینی. آلساندرو از 1678م رهبر گروه هم‌سرایان (کُر) کلیسای سان جِرولامو دِلّا کاریتا بود. نخستین اپرا از 115 اپرای آلساندرو «برداشتهای نادرست از ظواهر» نام داشت که برای انجمنی مذهبی در رم نگاشته شد و در 1679م روی صحنه رفت. او سال بعد رهبر گروه هم‌سرایان کریستینا، ملکۀ سوئد، شد و اپرای موفق دیگری را با نام «صداقت در عشقها» عرضه کرد؛ آنگاه به ناپل رفت و با گروهی که از رم آمده بودند، اپرای «روح یا عشق دل‌باخته» و «پُمپِئو» را روی صحنه برد.
آلساندرو در 1684م به رهبری گروه هم‌سرایان سلطنتی ناپل منصوب شد و بیش از 40 اپرا و موسیقیهای سرگرم‌کننده برای دربار ساخت. او در 1702م به فلورانس رفت و در مدت اقامتش در این شهر، 4 اپرا نوشت که پارتیتور آنها از میان رفته است. او از فلورانس به رم رفت و از 1703 تا 1708م که در مقام رهبر گروه هم‌سرایان سلطنتی به ناپل بازگشت، در رم ماند. آلساندرو در مدت اقامت در رم، هر سال یک یا دو اپرا نوشت که «دخترک چوپان»، «پیروزی آزادی»، «تیمور لنگ بزرگ» و «مهرداد اِئوپاتور» از آن جمله‌اند.
گرچه آلساندرو در بیشتر فرمهای موسیقایی رایج زمان خود آثاری دارد، شهرت او بیشتر به سبب نوشتن اپراست. او در اپراهایش اُوِرتور ایتالیایی را بنیاد نهاد که مقدمه‌ای برای سمفونی کلاسیک بود. آلساندرو از نخستین آهنگ‌سازان اپرا بود که میان سبکهای آوازیِ آریا و رِسیتاتیف در اپرا کاملاً تمایز گذاشت. اپراهای بعدی او به‌سبب تمرکز بیشتر بر شگردهای موسیقایی به‌جای شگردهای نمایشی شهرت دارند. آثار او تأثیری ژرف بر هندل و دیگر آهنگ‌سازان اپرا داشته است.
افزون بر اپرا، آثار دیگری نیز از آلساندرو اسکارلاتی برجا مانده است، از جمله حدود 20 اوراتوریو؛ 6 مادریگال؛ چندین کانتات مجلسی؛ 200 مَس؛ چندین موتِت، توکات، سونات، سوئیت، پرِلود و فوگ؛ و 12 سمفونی برای ارکستر مجلسی. آرامگاه او در کلیسای مونته سانتو در ناپل است.

دُمِنیکو (1685-1757م/ 1096-1170ق)

پسر آلساندرو، آهنگ‌ساز و نوازندۀ ارگ. شهرت او بیشتر به‌سبب سوناتهایی است که برای سازهای کلاویه‌ای (شستی‌دار) ساخته است. دمنیکو در 16سالگی ارگ‌نواز و آهنگ‌ساز دربار ناپل بود. او در 1702م، موسیقی دو اپرای جوستینو و اُتّاویا را تنظیم کرد که در 1703م در کاخ سلطنتی به نمایش درآمدند. در 1705م پدرش او را برای فراگیری موسیقی نزد فرانچسکو گاسپارینی، به ونیز فرستاد. دمینکو پس از مدتی به رم رفت و در آنجا، در 1709م آهنگ‌ساز و سرپرست موسیقی دربار ماریا کازیمیرا، ملکۀ تبعیدی لهستان شد و چند اپرا برای او ساخت. او در 1714م رهبری گروه هم‌سرایان سفیر پرتغال و سپس «گروه نوازندگان جولیا» در واتیکان را برعهده گرفت و در همان زمان بازپسین اپراهای خود را نوشت. دمنیکو در 1720م در لیسبُن مستقر شد و در مقام رهبر گروه هم‌سرایان ژان پنجم، شاه پرتغال، و رهبر گروه موسیقی برادر و نیز دختر او، ماریا باربارا، به کار پرداخت. او سپس به اسپانیا رفت و رهبری گروه موسیقی ولیعهد اسپانیا را برعهده گرفت که همسر ماریا باربارا بود. دمینکو تا پایان زندگی در خدمت ماریا باربارا بود و برای او بیش از 550 سونات برای کلاوسَن ساخت.

دمنیکو در اسپانیا همۀ توان خود را صرف آهنگ‌سازی برای سازهای کلاویه‌ای کرد. او در سوناتهایش از جنبه‌های گوناگون زندگی اسپانیایی، از جمله موسیقی عامه‌پسند و رقص اسپانیایی، تأثیر پذیرفت. موسیقی کلاویه‌ای (برای سازهای شستی‌دار) او به‌سبب موضوعهایی که بر می‌گزید، بیشتر اسپانیایی بود تا ایتالیایی و همین موسیقی، او را به یکی از نوآورترین آهنگ‌سازان زمان خود تبدیل کرده بود. مهارت دمنیکو در نواختن سازها، آزادی عملی که در سبک خود داشت و برداشت انقلابی او از هماهنگی موسیقایی (هارمونی) به غنا و شاعرانه شدن بیانش کمک می‌کرد. دست‌نویس بسیاری از سوناتهای او، که آنها را در سالهای 1747 تا 1759م برای ماریا باربارا گردآوری کرد، نمایانگر پیشرفت پژوهشهایش در زمینۀ موسیقی تُنال است؛ البته برداشتی که دمنیکو از سونات داشت مغایر با برداشتی بود که موسیقی‌دانان بعدی، مانند باخ، هایدن و موتسارت، داشتند. در آثار دمنیکو اسکارلاتی عناصر موضوعی (مربوط به تِم) که آخرین تنالیته از نخستین تکرار قطعه را بازگو می‌کنند، کمابیش به همان شکل، در دومین تکرار نیز پدیدار می‌شوند، آن هم درست هنگامی که به تنالیتۀ اصلی قطعه باز می‌گردند. بیشتر سوناتهای او تک مووْمانی و دارای دو بخش‌اند و برخی نیز، همچون سوناتهای ویولن، 4 موومانی‌اند.
دمنیکو اسکارلاتی نخستین آهنگ‌سازی بود که در اجرای سازهای کلاویه‌ای از شگردهایی چون به‌کارگیری آرپِژ، تکرار سریع یک نت و عبور دستها از روی هم استفاده کرد. با اینکه دمنیکو در اسپانیا زود فراموش شد، آثارش در انگلستان، به لطف روزینگرِیو، که «تمرینهایی با کلاوسن» او را چندین‌بار بازچاپ کرد، جایگاه راستین خود را به دست آوردند.

فرانچسکو (1666-1725م/ 1077-1137ق)

برادر آلساندرو، نوازندۀ ویولن و آهنگ‌ساز. او در پالِرمو زاده شد و در ناپل موسیقی آموخت. سپس در تئاتر سان بارتولُمِئو و گروه هم‌سرایان سلطنتی ناپل به نوازندگی ویولن پرداخت. در 1691م
به پالرمو بازگشت تا به امور مالی خود رسیدگی کند، در نتیجه شغلش را در گروه هم‌سرایان سلطنتی ناپل از دست داد. فرانچسکو پس از مرگ همسرش، فرزندان خود را به خواهرش سپرد و ترک وطن کرد. او به اتریش و سپس به انگلستان رفت.
تومّازو، پیِترو و جوزِپّه اسکارلاتی دیگر اعضای موسیقی‌دان این خاندان بودند.

مآخذ

EA, 2006 (under «Scarlatti, Alessandro», «Scarlatti, Domenico»);
EB, 2008 (under «Scarlatti, Alessandro», «Scarlatti, Domenico»);
GLE ;
ME, 2005 (under «Scarlatti, Alessandro», «Scarlatti (Giuseppe) Domenico»).
بخش موسیقی