تارهای پشم یا قالی ایران

تارْهایِ پَشْمْ یا قالیِ ایران، مستند کوتاهی به کارگردانی هوشنگ شفتی، که از زاویۀ معرفی یکی از انواع حِرَف سنتی ایرانی ساخته شده است.
این فیلم مراحل گوناگون قالی‌بافی، از چیدن پشم و رنگ‌کردن، تا نخ‌ریسی و بافتن آن را نشان می‌دهد (مهرابی، 113). عمدۀ صحنه‌های فیلم در منطقۀ ترکمن‌صحرا، و توسط پطروس پالیان فیلم‌برداری شده است و با نماهایی از کوچ عشایر شروع می‌شود. فیلم‌ساز از همان ابتدا بر اهمیت گلیم، جاجیم، قالی، سیاه‌چادر و گوسفند و بز در زندگی عشایری تأکید می‌کند؛ عشایری که پشم گوسفندهاشان را می‌چینند، زنان مسن‌ترشان پشم را با چرخهای سنتی می‌ریسند تا در کارگاههای رنگرزی در دیگهای جوشان، در رنگهای متنوع پخته شود، و در نهایت از تارهای پشم، به دست دختران و پسران نوجوان قالی‌باف قالی اصیل ایرانی بافته شود (با استناد به صحنه‌های فیلم). این مراحل، که همراه با صحنه‌هایی از زندگی شامل کوچ سنتی، برپا کردن آلاچیق، به چرا ‌بردن گله و چیدن پشم گوسفندان است، لحظه‌های گذرایی از زندگی سنتی مردمی را نشان می‌دهد که به‌تدریج فرهنگ، آداب و سنتهایشان رو به فراموشی نهاده است.
فیلم تارهای پشم به سبب آنکه قالی‌بافی را به‌عنوان یکی از حرفه‌های سنتی مطرح کرده است، در 1350 ش، موفق به دریافت مدال از چهارمین جشنوارۀ بین‌المللی فیلمهای سنتی مربوط به فرهنگ عامۀ کشورها در ایتالیا شد (عصام، 74).
این فیلم در قطع 35 میلی‌متری فیلم‌برداری شده، و محصول وزارت فرهنگ و هنر (در 1350 ش)، رنگی و مدت زمان آن 12 دقیقه است (همانجا؛ مهرابی، 112-113).

مآخذ

عصام، مهدی، راهنمای فیلمهای برگزیدۀ ایرانی در جشنواره‌های داخلی و خارجی، تهران، 1355 ش؛
مهرابی، مسعود، فرهنگ فیلمهای مستند سینمای ایران، تهران، 1375 ش.

عباس بهارلو