بخش اول: معرفت نخستين‌

همان‌طور كه توضيح داده شد فلاسفه اسلامى منشأ اصلى ادراكات و معارف بشر را عملى ذهنى كه از آن به «انتزاع» تعبير مى‌شود مى‌دانند، و بدين لحاظ «نظريه انتزاع» عنوان نظريه فلاسفه اسلامى در منشأ پيدايش ادراكات است.

نظريه انتزاع در بندهاى زير خلاصه مى‌شود:

1. نفس انسان در ابتداى تكوّن فاقد معلومات است، و هيچ‌گونه معرفتى چه فطرى و چه غيرفطرى در لوح نفس وجود ندارد.

2. فعّاليت ادراكى انسان از احساس آغاز مى‌شود، و نخستين صور ادراكى از راه احساس براى انسان حاصل مى‌شوند.

3. معلومات و ادراكات بشر منحصر به محدوده يافته‌هاى حسّى نيست، بلكه در نتيجه تداوم فعّاليت حسّى، ذهن به مرحله بلوغ رسيده و اقدام به انتزاع و ابداع مفاهيم و تصوّرات جديد مى‌نمايد.