\* تصوير چهارم:

تصويرى ديگر از جامع بنابر قول به اعم در بيانات محقّق بزرگوار امام خمينى (قدس سره) تقرير شده است كه تصويرى از جامع تركيبى بين افراد اعم است، و حاصل آن با ذكر چند مقدّمه از قرار ذيل است:

مقدمه اوّل‌: وصف صحّت و فساد از اوصاف عارضه ماهيات معانى شرعيه مى‌باشد؛ نه از مقوّمات آنها، و به همين دليل «صلاة» گاه به وصف صحّت متّصف مى‌شود و گاه به وصف فساد. بنابر اين، ماهيات اين معانى شرعيه، مقدّم بر وصف صحّت و فسادند و وصف صحّت و فساد عارض بر آنها مى‌باشد.

مقدمه دوّم‌: مركبات اعتباريه‌اى كه مشتمل بر هيئت و مادّه مى‌باشند، چند گونه مى‌توانند باشند:

\* گاه هيئت و مادّه متعينه و مخصوصه‌اى در آنها لحاظ شده به نحوى كه ماهيت آنها متقوّم به آن هيئت خاص و ماده خاصّه است؛

\* و گاه هيئت، متعين است ولى ماده نامتعين؛

\* و گاه هيئت، نامتعين است ولى مادّه متعين؛

\* و گاه هيئت و مادّه، هر دو نامتعينّ‌اند؛ البته اين عدم تعين، معمولًا عدم تعين محض و مطلق نيست؛ بلكه عدم تعين ما بين الحدّين است؛ يعنى عدم تعين در بين مراتبى است كه مرتبه ادنى و اعلاى آنها متعين است.

مركبات اعتباريه‌اى نظير «خانه»، «مدرسه»، «خودرو»، «دوچرخه»، «كتاب» و امثال آنها، مركباتى هستند كه از لحاظ هيئت و مادّه نامتعين‌اند؛ به همان نحو از عدم تعينّى كه توضيح داديم. لذا، «خانه» به خانه كوچك مختصرى كه از گل است و بيش از يك اطاق ندارد گفته مى‌شود، و به خانه بزرگى كه از سنگ مرمر ساخته شده و ده‌ها اطاق دارد نيز گفته مى‌شود. در ساير مركبات اعتباريه‌اى كه در بالا مثال زديم وضعيت به همين نحو است.

مقدمه سوّم‌: معانى شرعيه از قبيل مسمّيات: «صلاة»، «صوم»، «حج»، و امثال آنها از قبيل مركبات اعتباريه‌اى هستند كه از نظر هيئت و مادّه در محدوده حدّ اعلى و ادناى معينى غير