مصباح المتهجد و سلاح المتعبد

شيخ طائفه، محمد بن حسن طوسى رحمه الله‌[1]

شيخ طوسى رحمه الله كتاب مصباح المتهجد و سلاح المتعبد را به درخواست جمعى از شاگردان خود نوشته و يكى از بهترين كتاب‌هايى است كه در موضوع مزار تأليف شده است. شيخ طوسى رحمه الله در مقدمه كتاب غرض از تأليف را اين‌گونه مى‌فرمايند:

[1]- شيخ الطائفه، محمد بن حسن طوسى رحمه الله، معروف به« شيخ طوسى» در ماه رمضان سال 385 هجرى ديده به دنيا گشود. محمد بن حسن طوسى، مقدمات متداول علمى را فرا گرفت و در بهار جوانى از فضيلت علمى خوبى برخوردار بود. در آن اوقات منطقه طوس، شهرهاى نيشابور، رى و قم مناطقى بوده است كه طوسى مى‌توانسته از محاضر دانشمندان آنجا استفاده كند. شيخ طوسى رحمه الله، طوس را براى ترقيات شايان و سير كمالات خود تنگ مى‌ديد، به منظور استفاده بيشتر و درك محضر شيخ مفيد رحمه الله و ديگران، به سال 408 هجرى، كه بيست و سه ساله بود، رهسپار بغداد گرديد.

هنگامى كه شيخ طوسى رحمه الله وارد بغداد شد، به حوزه درس مفيد، استاد بزرگ و سالخورده درآمد، جالب است كه محصل كه جوانى بيست و سه ساله بود در حوزه درس مفيد، كه جايگاه رادمردان بود حضور به هم مى‌رسانيد و در اندك زمانى مورد توجه خاص استاد عالى مقام واقع شد و به مرور ايام نيز بر همگان تفوق يافت! دانشمند جوان كه تا آن موقع ادبيات عرب، فقه، اصول و حديث را خوب آموخته بود، با استفاده از فرصت مناسبى كه در اختيار داشت، شب و روز با شور و شوق و پشت كار زايد الوصفى به كسب دانش از محضر پر فيض مفيد اهتمام ورزيد و در سايه فكر مواج، نبوغ سرشار و استعداد خدادادش، نظر استاد بزرگ را به خود جلب كرد. شيخ طوسى مدت پنج سال؛ يعنى تا پايان زندگانى شيخ مفيد، على الدوام از محضر او بهره‌مند بود و لحظه‌اى را به غفلت نمى‌گذرانيد. او به علاوه از محضر مشايخ ديگر شيعه و استادان فن هم استفاده نمود كه از جمله ابو الحسن على بن احمد بن ابى جيد، احمد بن محمد بن موسى، معروف به ابو صلت اهوازى، حسين بن عبيداللَّه غضائرى و احمد بن عبدالواحد، معروف به ابن عبدون بودند و اسامى آنها را به عنوان مشايخ حديث در كتب خود آورده است.