چهار بار را متفرق به سفر مى‌رود احتياطا در محل سكونت جمع و در سفر تمام بخواند، و اللّه العالم.

401

- پدرى دو وطن اختيار كرده، و فرزندان ايشان كه در تهران متولد شده‌اند حالا اگر پدر بخواهد در ماه رمضان به وطن دوم خود برود و فرزندانش را همراهش ببرد آيا نماز و روزه اين فرزندان چه صورت دارد؟ آيا فرزندان تابع پدر هستند يا خير؟

بسمه تعالى‌

- چنانچه فرزندان هم به همراه پدر براى ماندن و لو در مدتى از سال به محل دوم مى‌روند، آن محل وطن فرزندان هم حساب مى‌شود و نمازشان در آنجا تمام و روزه‌شان صحيح است، و اللّه العالم.

402

- آيا حوزه‌هاى علميه در حكم وطن محسوب مى‌شوند؟ در صورت نبودن مى‌توان فقط در اين مسأله به مرجع تقليد ديگرى تقليد كرد؟

بسمه تعالى‌

- اگر قصد داشته باشد كه سالها براى تحصيل در آنجا بماند كه عادتا او را مسافر نگويند، مثل اينكه قصد داشته باشد هشت سال يا بيشتر در آنجا بماند، در تمام خواندن نماز و گرفتن روزه قصد اقامه لازم ندارد، و اللّه العالم.

403

- محل تحصيل بنده در شهرستان ديگرى واقع است كه خارج از حدّ ترخص مى‌باشد و من در هفته دو روز به آنجا رفت و آمد مى‌كنم، در صورتى كه طبق استفتاء از شما، روزه من صحيح باشد، نماز در آنجا به چه صورت اقامه مى‌شود؟ قصر يا كامل؟

بسمه تعالى‌

- بنا بر احتياط در نمازتان بين قصر و تمام جمع كنيد، و اللّه العالم.

404

- مردى از يك شهرستانى زن بگيرد و زن شرط كند كه نبايد از شهرستان بيرون كند و مرد هم در يك شهرستان ديگر وطن دارد، وقتى اين زن را چند روزى به وطنش مهمانى مى‌برد نماز اين زن شكسته است يا تمام؟

بسمه تعالى‌

- نماز اين زن اگر كمتر از ده روز بماند، شكسته است، و اللّه العالم.

405

- اگر دخترى ازدواج كند و در شهر ديگر متوطّن شود، چون وطن شوهر شهر ديگر است گاهگاهى كه به منزل والدين مى‌آيد آيا در منزل والدين نمازشان قصر است يا تمام؟

بسمه تعالى‌

- تا وقتى كه از وطن سابق خود اعراض نكرده نمازش در آنجا تمام و روزه‌اش‌