كه ختنه واجب است، آيا اعمال چنين شخصى صحيح است يا نه؟ و حكم صغير را لطفا بيان فرماييد، و آيا بچه مميّز و غير مميّز هم فرق دارد يا خير؟

بسمه تعالى‌

- در فرض سؤال، حجّش باطل است و بعد از اختتان در صورتى كه استطاعت داشت يا استطاعت پيدا كرد، در سال بعد يا سالهاى ديگر به حج برود. و صغير چنانچه بعد از بلوغ مستطيع شد به حج مى‌رود و فرقى نيست كه قبل از بلوغ به حج برود يا نرود و حجّش صحيح باشد يا باطل، و اللّه العالم.

859

- كسى كه مستطيع شده است و در سال استطاعت قبل از موسم مال را كه توسط آن مستطيع شده هبه كند، يا شخص فوت كند، آيا حج ساقط مى‌شود يا خير؟

بسمه تعالى‌

- اگر در سال استطاعت و قبل از موسم مال مزبور را هبه كند حج بر او مستقر شده و بايد به حج برود، و چنانچه در همان سال استطاعت قبل از موسم بميرد حج بر ذمه‌اش نيست، و اللّه العالم.

860

- با توجه به اينكه سه عمل حج بايد در روز عيد قربان انجام شود و از جهتى هم ترتيب بين آنها معتبر است، در صورتى كه رمى جمره عقبه يا قربانى در روز عيد مشكل شد، آيا بقيه اعمال مانند حلق يا تقصير را بايد در روز عيد انجام دهد؟

بسمه تعالى‌

- عمدا نمى‌تواند تأخير كند به طورى كه ترتيب فوت شود. و اگر عمدا نبود و متمكّن از انجام رمى و قربانى نشد، حلق يا تقصير را در روز عيد انجام مى‌دهد و اعمال مكه را بعد از رمى و قربانى بايد بجا آورد، و اللّه العالم.

861

- در مسلخ فعلى آيا قربانى مجزى است؟

بسمه تعالى‌

- بنا بر احتياط در محلّى كه اقرب به منى باشد ذبح كنند، و اللّه العالم.

862

- كسى كه از نظر مالى مستطيع بوده و براى حج ثبت نام كرده ليكن در سال جارى كه زمان اعزام وى رسيده، پزشكى حج او را به دليل بيمارى و يا كهولت اذن نداده است، لطفا بفرماييد: آيا هنوز مستطيع است و حج بر وى واجب مى‌باشد؟ آيا تا وقتى زنده هست مى‌تواند نائب بگيرد؟

بسمه تعالى‌

- چنانچه شخص مزبور تمكّن از رفتن به حج- و لو از طريق آزاد- را دارد بايد به‌