بسمه تعالى‌

- چنانچه نمى‌دانستيد در اين حال روزه خوردن بر شما حرام است، كفاره ندارد فقط قضاء دارد، و اگر يك روز را قضا كرده‌ايد كافى است، و اللّه العالم.

556

- اگر زنى بتواند با شير گاو يا شير خشك بچه را سير كند، آيا واجب است اين كار را انجام دهد و روزه بگيرد يا خير؟

بسمه تعالى‌

- اگر شير گاو يا خشك بتواند بچه را سير كند و از نظر رشد كافى باشد و براى بچه ضرر نداشته باشد، احتياطا روزه بگيرد، گرچه بعيد نيست روزه گرفتن واجب نباشد، و اللّه العالم.

557

- در آستانه ماه مبارك رمضان و با توجه به توسعه شهرها و عدم امكان تشخيص دقيق لحظه طلوع فجر لطفا نظرتان را در مورد زمان امساك براى روزه و اقامه نماز صبح بيان فرماييد.

بسمه تعالى‌

- طلوع فجر وقت معينى ندارد و به حسب فصول مختلف است. در مورد امساك، در آخرين وقت كه يقين داريد طلوع فجر نشده است احتياطا امساك كنيد، و در مورد نماز احتياط كنيد صبر كنيد تا يقين به طلوع فجر پيدا كنيد، و اللّه العالم.

558

- اگر در ماه رمضان غسل استحاضه را فراموش كند چند روز با آن حال روزه بگيرد روزه‌هايش صحيح است يا خير؟

بسمه تعالى‌

- در فرض مزبور روزه‌هايش صحيح است، و اللّه العالم.

559

- فردى كه به مكلف بودن خود جهل داشته و منتظر رسيدن سنّ تكليف خود بوده، و علائم ديگر تكليف را داشته است نماز و ديگر اعمال خود را به طور متعارف بجا مى‌آورده ولى روزه ماه رمضان را تماما ادا نكرده است، حال سؤال اين است آيا روزه‌هاى ادا نشده قضا دارد يا خير؟

بسمه تعالى‌

- در فرض سؤال بايد روزه‌هايى را كه از شخص فوت شده قضا نمايد و اگر خيال مى‌كرد روزه بر او واجب نيست و به اين جهت روزه نگرفته كفاره واجب نيست، و اللّه العالم.

560

- اگر شخص روزه‌دار به قصد بيرون آمدن منى كارى را بكند و منى خارج نشود، آيا