شد، به اين معنى كه يك ميليون تومان گرفته و رأس المال قرار داده و در ازاى آن به بانك بدهكار است، اين سرمايه هم بايد تخميس شود؟

[جواب‌]

باسمه تعالى؛ چنانچه وام گرفته شده از بانك تماماً زايد بر مؤونه سالتان باشد، مثل اينكه عايد ديگرى كه وافى به مؤونه سال باشد، غير از طريق سرمايه قرار دادن آن وام داشته و داريد، لازم است تمام مقدار وام را و لو به صورت سرمايه باشد تخميس كنيد؛ و اگر بعض آن زايد مؤونه سال باشد، بايد آن مقدار بعض را تخميس كنيد؛ و در هر صورت اگر از عايد هر سالى در همان سال قسط وام را به بانك بپردازيد، خمس ندارد و از مؤونه همان سال حساب مى‌شود، و الله العالم.

(876)

ته‌مانده‌هاى مثل برنج، روغن و جز اينها اگر سال بر آنها بگذرد، آيا خمس دارد؟

اگر اينها را از شهريه تهيه كرده باشد چطور؟

[جواب‌]

باسمه تعالى؛ آنچه از جنس باقى مانده و بر آن سال گذشته، خمس دارد؛ و آنچه از عين سهم امام عليه السلام است و باقى مانده، خمس ندارد؛ و از شهريه و غير آن كه مشكوك است كه از سهم امام عليه السلام است يا غير آن، چنانچه تا آخر سال باقى بماند، خمس دارد، و الله العالم.

(877)

زمينى كه خريدارى شده تا از محصول آن خود و خانواده بهره‌مند شوند، آيا تخميس پول آن زمين لازم است؟ اگر زمين ارتفاع قيمت داشته باشد، در هنگام تخميس، ارزش قبل يا بعد را بايد حساب نمود؟

[جواب‌]

باسمه تعالى؛ چنانچه خود و عيال او از عين محصول زمين استفاده مى‌كنند، اگر بر پول خريد آن سال نگذشته و زمين هم در همان سال محصول داد، تخميس پول لازم نيست؛ و تخميس مقدار گران شده قبل از فروش زمين هم لازم نيست؛ و اگر زمين را به قيمت گرانتر از قيمت خريد فروخت، آن زيادى چنانچه در مؤونه سال صرف نشود، بايد تخميس شود؛ و اگر محصول زمين را مى‌فروشد و با آن معاش خود و عيالش را تأمين مى‌كند، زمين مزبور سرمايه‌