و دو من گندم بفروشد، بيست من گندم را به بيست من گندم بفروشد و خريدار دو من زيادى را به بائع- فروشنده- ببخشد، البته بايد موقع فروختن بيست من، بخشيدن مقدار زيادى شرط نشود، 5- هر يك از طرفين جنس خود را به ديگرى قرض بدهد و بعد از آن يكديگر را إبراء كنند.

1115- مواردى كه ربا حرام نيست عبارتند از: 1- در معامله بين پدر و فرزند صلبى او اگرچه دختر باشد، و همچنين بنابر احوط بين جدّ و نوه، در صورتى كه نوه صلبى او باشد جائز بودن ربا خالى از قوّت نيست، 2- بين زن و شوهر دائمى، 3- بين مسلمان و كافرى كه در پناه اسلام نيست يا در پناه اسلام است ولى ربا گرفتن در شريعتش جائز است، به شرط آنكه مسلمان از او ربا بگيرد؛ ولى ربا دادن به او جائز نيست.

1116- خريد و فروش، چاپ، پخش و ترويج، آموزش و حفظ و نوشتن كتابها ونشرياتى كه حكم آنها نسخ شده- مانند تورات و انجيل- و ياموجب انحراف در فكر و عقيده يا اخلاق و يا عمل مردم مى‌شوند و يا مشتمل بر مطالب باطل و دروغ و تهمت و يا هتك و توهين به مقدّسات دينى و افراد مؤمن شود حرام مى‌باشد، و واجب است آنها را از بين ببرند؛ ولى اگر خواندن و درس دادن و تكسّب به آنها داراى غرض صحيح باشد مانند اينكه شخصى بخواهد بر ابطال و ردّ آنها دست پيدا كند، در صورتى كه اهليّت اين را داشته و مأمون از گمراه شدن باشد، جائز است.

1117- تكسّب به وسيله هر يك از گناهان كبيره- كه در پاورقى صفحه 21 از جلد 1 ذكر شده‌اند- و قرار دادن آنها را به عنوان راه كسب درآمد، حرام است و موجب ضمان مى‌باشد، و بطور كلّى هر فعل حرام را شغل و راه درآمد قرار دادن از مكاسب محرّمه- كه تعدادى از آنها بطور تفصيل در پاورقى صفحه 21 جلد اول فقرات فقهيه بيان شدند- محسوب مى‌شود.

هشتم- كسب و تجارت حرام (مكاسب محرّمه مختصّه):

مكاسب محرّمه مختصه، كسب و تجارتهاى حرام مختص به هر بخش از بخشهاى كسب و تجارت مى‌باشند كه قسمتى از آنها با حذف تيترها ذكر مى‌شوند

1118- خريد و فروش در روز جمعه هنگام نداء نماز جمعه- اذان ظهر جمعه- در جايى كه نماز جمعه منعقد مى‌شود و مردم براى انجام اين فريضه الهى آماده مى‌شوند حرام است؛ ولى معامله‌اى‌