استرزاقش متوقف بر آن است انجام دهد و از اين جهت در مشكل حياتى قرار مى‌گيرد، چنانچه ممكن باشد كه در طول مدت روزه، كار خود را به كار ديگرى تغيير دهد كه يا اصلًا مشقت ندارد و يا مشقت آن به اندازه‌اى است كه مى‌تواند با آن روزه بگيرد، يا بتواند انجام كسب و كار خود را به زمان ديگرى موكول كند، يا اگر اندوخته مالى دارد بتواند از آن اندوخته استفاده كند يا بتواند از راه ديگرى مثل قرض كردن- البته اگر براى او حَرج و مشقّت نداشته باشد- زندگى خود را بگذراند، واجب است روزه را بگيرد؛ اما اگر به هيچ راهى نمى‌تواند دست از كار خود بكشد، مى‌تواند روزه را بخورد؛ و اگر روزه را خورد، بايد بعد از رفع حرج و مشقت قضاء آن را بجا آورد؛ و بهتر است در خوردن و آشاميدن به مقدارى كه رفع مشقت و سختى مى‌كند اكتفاء نمايد.

801- مسافرى كه بايد نمازهاى چهار ركعتى خود را در سفر شكسته- دو ركعتى- بخواند، نبايد روزه بگيرد؛ مگر در پنج مورد: 1- بعد از زوال- ظهر شرعى- مسافرت را آغاز كند، 2- قبل از ظهر شرعى به وطن يا محل اقامت خود- جايى كه قصد دارد ده روز يا بيشتر در آن بماند- برسد، 3- در سفر حج تمتع باشد و نتواند قربانى تهيه كند، كه بايد سه روز در سفر حجّ و هفت روز در وطن خود به جاى قربانى حجّ تمتع روزه بگيرد، 4- در سفر حجّ از روى عمد پيش از غروب آفتاب روز عرفه از عرفات كوچ كرده باشد، كه بايد به عنوان كفاره يك بَدنه- شتر- نحر كند، واگر نتواند بايد هجده روز روزه به تفصيلى كه در جلد سوم فقرات فقهيّه ضمن تيتر «وقوف در عرفات» بيان شده بدل آن بگيرد، 5- هرگاه كسى نذر يا عهد كند يا قسم بخورد كه روز معيّنى را كه در سفر است روزه بگيرد و يا روز معيّنى را چه مسافر باشد و چه مسافر نباشد روزه بگيرد.

802- مسافرينى كه بايد در سفر روزه واجب ماه رمضان را بگيرند و نمازهاى چهار ركعتى خود را تمام بخوانند عبارتند از: 1- مسافرى كه در محلى قصد اقامت ده روز كرده است، 2- مسافرى كه سى روز بدون قصد و باترديد در جايى مانده، كه بايد از روز سى و يكم، روزه ماه رمضان را بگيرد، 3- مسافرى كه شغل او سفر است، 4- مسافرى كه سفر او سفر معصيت است.

803- مسافرت در ماه رمضان اشكال ندارد؛ ولى اگر براى فرار از روزه باشد مكروه است.

804- اگر روزه‌دار در ماه رمضان بعد از ظهرشرعى مسافرت نمايد، بايد روزه خود را تمام كند؛ ولى اگر پيش از ظهرشرعى مسافرت كند، تا زمانى كه به حدّ ترخّص- جايى كه ديوار شهر را نبيند