مانند شتر سرگردان از من رانده مى‌شويد. من مى‌گويم: اين راندن براى چيست؟ پس گفته مى‌شود، نمى‌دانى كه بعد از تو چه كردند. من مى‌گويم دور باد از رحمت خدا [چنين اصحابى‌].

اين فقط شمّه‌اى است از آنچه در صحاح سته اهل سنت درباره حوادث زندگى صحابه [و سرنوشت‌] آنان يافتم. با جست‌وجوى بيشتر در احاديث اين كتاب‌ها بيشتر از اين مى‌توان يافت. روشن نيست با مراجعه به ديگر كتب اهل سنت حال صحابه چگونه خواهد بود.

از آن‌جايى كه اين دسته از اخبار و احاديث از واقعيات افعال و اخلاق صحابه حكايت مى‌كند. احاديث مذمت‌كننده بر احاديث ستايش‌كننده صحابه مقدم است.

البته آن هم در صورتى كه احاديث مدح‌كننده به تنهايى [در دلالت بر مدح‌] كامل باشند.

ارتداد صحابه در كتاب كشّى‌

مناسب است احاديثى كه رجالى مشهور ابو عمر كشّى، در كتاب رجال خود درباره ارتداد صحابه آورده است، بازگو شود:

- از امام باقر عليه السّلام روايت شده كه حضرت فرمودند:

كان النّاس أهل الردّة بعد النبى صلّى اللّه عليه و اله إلّا ثلاثه؛ فقلت: و من الثلاثه؟ فقال:

المقداد بن الأسود، و أبو ذر الغفاري، و سلمان الفارسي. ثمّ عرف الناس بعد يسير و قال: هؤلاء الّذين دارت عليهم الرّحى و أبوا أن يبايعوا لأبي بكر حتى جاؤوا بأمير المؤمنين عليه السّلام مكرها فبايع.[1]

و ذلك قول اللّه عزّ و جلّ‌ وَ ما مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى‌ أَعْقابِكُمْ‌؛[2]

[1] . محمد بن عمر كشى، رجال كشى، ج 1، ص 31.

[2] . آل عمران، آيه 144.