را آلوده سازد نا اميد و ناكام مى شود وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها ... قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها.[1] يعنى علم و تكنالوژى و رفتن به كهكشانها رستگارى و فلاحت را به انسان نمى دهد و حتى تحصيل علوم دينى و اجتهاد در آنها نيز چنين است مگر اينكه مقدمه تذكيه غرايز او تعديل آنها گردد. واى خدايا به تو پناه مى بريم.

18. مشكلات عمومى انبياء

1- محسوس بودن بتها و بالا بودن ادراك واجب الوجود از دايره حس و در عصر ما نيز همين مشكله نادانان امتهاى گذشته براى كفار معاصر وجود دارد و مى گويند آنچه كه از راه تجربه حس نگردد نمى پذيريم و اين ادعا نواقص زيادى دارد كه در كتاب عقايد دينى اينجانب ذكر شده است.

2- اصرار كفار بر صحت اعتقاد و عمل پدران و نياكان نادان تر از خود كه مستلزم امتناع آنان از ارشاد ا نبياء (ع) مى شد.

3- موضوع قيامت و زنده شدن مردگان كه در قبور خود پوسيده اند، بدتر اينكه در اعصار ما كه علم تجربى قدمهايى براى اثبات امكان معاد برداشته، بى دينان عصر ما مرتجع تر از كفار بى سواد قرن هاى گذشته اند!

4- بى كس بودن انبياء در جامعه خود كه مورد آسيب پذيرى بيشتر قرار مى گرفتند. و مثل داود و سليمان كه زمامدار بوده اند استثنايى مى باشند.

5- تنگدستى و نادارى انبياء كه كسى به منطق آنان توجه نمى كردند و چنانچه انبياء (ع) پولدار و داراى قوم مى بودند وضع مردم در برابر دين حالت بسيار بهترى را پيدا مى كرد.

6- بالاخره مخالفت طبقه اشراف و ستمگر و مترفين و «ملأ» كه دعوت‌

[1] . اين بحث را در كتاب ديگر نگارنده« فوايد دمشقيه»( تفسيرموضوعى) مطالعه نماييد.