آيه دلالت روشنى ندارد كه سلام اصحاب يمين در برزخ باشد بلكه ممكن است در دنيا باشد و ممكن است در حالت احتضار و يا حيات يك ساعته پس از مردن باشد كه قابل انكار نيست. بلكه انصاف اين است كه دلالت آيه بر حيات برزخى مقربين و مكذبين نيز چندان روشن نيست بلكه يك نوع اشعارى دارد والله العالم.

در پايان بايد خوانندگان دانشمند متوجه اين نكته باشند كه قدر متيقن از مدلول آيات كريمه نفى حيات برزخى كفار است نه حيات برزخى مومنين. والله العالم بمراده ولى روايات معتبره و غير معتبره زيادى برحيات برزخى مومنين و كفار و ثواب و عذاب برزخى آنان دلالت دارد، از باب نمونه به جزء سوم كافى از ص 228 تا ص 246 و نيز به جزء ششم بحارالانوار طبع جديد مراجعه شود، علاوتا كه حيات برزخى تا حدودى بين مؤمنين مشهور و مسلم است. والله العالم.

158 سخنى در مورد رسايل فتوايى‌

سابقاً در هر دوره دو سه رساله فتوايى از جانب مراجع دينى كه عمر خود را در فهم و استنباط احكام شريعت و علم فقه گذرانده بودند تأليف و در دسترس مومنين گذاشته مى شد تا به تكاليف شرعى خود عمل كنند.

امروز اين روش به ابتذال گراييده و در اين عصر 1385- 1390 ش. شايد بيشتر از صد توضيح المسائل به چاپ رسيده كه حتى بعضى از نويسندگان آنان به درجه اجتهادمطلق هم نرسيده اندوكتاب جواهرالكلام راهم به درستى نميفهمند. پول مبارك سهم امام توسط دستهاى نامبارك آنان براى ترويج مرجعيت و طبع كتب فتاوى (ببخشيد، خيالات) آنان بيهوده به‌