فصل شانزدهم: ثواب و عذاب عالم قبر جسمانى است يا روحانى؟

سؤال مهم و مشهور اين است كه آيا گفتگو تنها با روح ميت صورت مى‌گيرد و تنها به روح او عذاب و ثواب مى‌رسد، چنانچه در خواب، يا با روح و جسد او؟

و به عبارت روشن‌تر، آيا در موقع جواب دادن و مجازات، روح مرده به جسد خود در قبر- يا سرجاى ديگر هرچند در شكم درندگان- بر مى‌گردد، يعنى علاقه او به آن دوباره برقرار مى‌گردد يا نه؟ بلكه جسد به حالت مردگى خود باقى است و گفتگوى منكر و نكير با روح، هرچند با بدن برزخى او، به عمل مى‌آيد و مجازات هم به روح برمى‌گردد؟

قصه‌هاى متنوعى در اين موضوع بين مردم عوام و يا افراد معاند شايع شده است: گاهى نقل مى‌شود دهان مرده‌اى را قبل از بستن قبر پر از آرد كرده‌اند و فردا كه سر قبر را باز كرده‌اند چيزى از آردها از دهان او نريخته بوده پس فهميده ميشود ميت جوابى نداده است.