فصل يازدهم: تخليه روح از بدن‌

آيا ممكن است كسى به اراده خود روح خود را از بدنش خارج نمايد؟ و به عبارت دقيق‌تر روح مى‌تواند، به اختيار خود، ارتباط و علاقه خود را از بدنش، به طور موقت، قطع نمايد؟ و به تعبير ديگر همانگونه كه انسان قدرت خودكشى را دارد، آيا قدرت ميراندن اختيارى موقتى خود را نيز دارد يا نه؟

حكاياتى در اين زمينه وجود دارد كه چنين كارى، صورت گرفته و واقعيت دارد.

امكان اين عمل از نظر عقلى محل بحث است زيرا اگر تصرف و تدبير بدن را براى نفس ذاتى او بدانيم، تخليه روح يكنوع تعطيل در نفس است كه، صاحب اسفار، مكرراً به استحاله و امتناع آن تصريح كرده است. ولى آنچه كه صاحب اسفار و ديگران در اين مورد گفته‌اند ثابت نيست و از نظر شرعى سؤال اين است كه آيا اين عمل جايز است يا نه؟ و در فرض وقوع- چه به نحو جايز و چه به نحو حرام- آيا احكام مرده بالعموم يا در موارد خاص بر او مرتب ميشود يا نه؟