تشريعى در پيامبر اسلام (ص) خاتمه يافت پس هم وحى بر انبيا «وحى تشريعى» است كه خداوند فقط به پيامبران «نظامنامه زندگى» بشر را وحى مى كند و ديگر هوش مندان و نوابغ بشر از آن محروم اند، وهم اين پيامبران معدود و محدود اند كه نام هاى تعدادى ازآنان ازآدم تا خاتم، در تاريخ ثبت شده و از آن فراتر نمى رود.

بر خلاف اشراقات عام خدا بر مكتشفان و نوابغ و مصلحان كه هميشه تاريخ از آن اشراقات بهره ها جسته و خواهند برد، مانعى هست از اين كه نام اين اشراقات و عنايت هاى عام را «الهام» و حتى «وحى» بگذاريم. امّا در اين صورت كه (اشراقات را وحى يا الهام بناميم) بايد تصريح كرد كه اين وحى بر نوابغ تفاوت ماهوى با وحى تشريعى بر انبيا دارد.

ب- دريافت هاى هوش مندانه و حدس هاى ثاقب و تيز هوشى نوابغ هيچ گونه شرط اخلاقى و ايمانى ندارد؛ يك انسان هوش مند نابغه و مخترع مى تواند همه گونه اعتقادات خرافى مانند بت پرستى و گاو پرستى داشته باشد و آلوده به پست ترين رذائل اخلاقى مانند دروغ، تهمت، سرقت، تجاوز به ناموس و اموال ديگران، عجب، غرور، تكبر، استثمار، ظلم و مى خوارگى باشد، و در عين حال موفقيت هايى را در كشف و اخترعات جديد كسب كند.

امّا «وحى تشريعى» چون سخن مستقيم خدا با انسان براى هدايت و سعادت بشر است جز نصيب شايسته ترين انسان هاى تاريخ نمى گردد. تاريخ زندگى تمام پيامبران الهى در تاريخ شاهد صدقى است بر اين كه بر گرفتگان اين قبس وحى تشريعى همگى پاك و معصوم از همه آلودگى هاى عقيدتى و رفتارى بوده اند، چرا كه جوهره ى اين وحى با بقيه اشراقات علمى متمايز است.

ج- بيشتر نوابغ و مكتشفان تاريخ، نبوغ شان از آغاز كودكى به تدريج بروز مى كرد و استعدادش شكوفا مى شد. در كودكى اكتشافاتى اندك، در جوانى‌