دقيقه مقدم است از هر خط بر خط ديگر، ما در بغداد كه در خط طول 45 درجه شرقى مى‌باشد، ساعت دوازده ظهر هستيم مى خواهيم بفهميم در جرين تش كه مبدأ طول است ساعت چند است؟ فوراً عدد 45 را به 4 ضرب و حاصل آن را به 60 تقسيم مى‌كنيم؛ 45* 4= 180÷ 60= 3 جواب دهيم در جرين تش فعلًا ساعت 9 مى‌باشد چون بغداد 45 درجه به طرف شرق است.

دواير عرضى خطوط وهميه است مثل خطوط طول، لكن دواير عرضى كامل است نه نيم دايره مثل خطوط طولى كه نيم دايره است، و مسافت بين دوائر عرضى متساوى است، عدد دوائر عرضى 180 است، 90 دايره در شمال خط استواء و 90 دايره در جنوب آن.

فايده خطوط عرضيه شناسايى موقعيت شهر ها است؛ مثلا مى‌دانيم بغدادكه در دايره 5/ 33 درجه شمال واقع است، قاهره در 30، خرطوم در 18 و بصره در 5/ 30، و لندن در 52، و از اين ها مى فهميم كه خرطوم از همه شهر هاى نام برده گرم تر است چون به خط استواء نزديك تر است.

قياس حرارت‌

گرمى‌كه مشهود ماست از هواء است كه از زمين در موقع پس دادن گرمى آفتاب مى گيرد، و مقدارى كمى هم از آفتاب است كه در موقع تابش به زمين خود هواء مستقلا قبل از زمين مى گيرد. قياس حرارت به وسيله ترموتر مى‌شود كه توى آن زيبق موجود است.

اساس قياس يا رصد درجه است به اعتبار جوشش آب به صد درجه و انجماد به صفر آن يا فار نهايت كه درجه 32 آن درجه انجماد و درجه 212 درجه غليان و جوشش است.