كنند (مرة بعد اخرى) پس در بيان علت‌ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ‌ ميفرمايد كه‌ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ‌ يعنى همه روى بكعبه كنيد در نماز تا نباشد مر يهود را عَلَيْكُمْ‌ بر شما در باب توجه بمسجد اقصى‌ حُجَّةٌ حجتى كه خواهند بآن بر شما غالب شوند يعنى تا يهود نگويند كه محمد صلّى اللَّه عليه و آله منكر دين ما است و با وجود اين معتقد قبله ما شده بآن توجه ميكند و يا گويند كه در تورية نوشته كه قبله پيغمبر آخر الزمان كعبه باشد پس چون كه محمد ص بقبله ما نماز مى‌گذارد پيغمبر نباشد و يا آنكه تا مشركان را بر شما حجتى نباشد يعنى نگويند اين مرد را چه شد كه روى از قبله پدران خود گردانيد پس بتحويل قبله كسى را بر شما حجتى نباشد إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مگر آنان كه ستم كردند بر نفس خود بعناد و مكابره‌ مِنْهُمْ‌ از يهود مدينه و بت پرستان مكه چه يهود ميگفتند كه بجهت ميل باقرباى خود روى بمكه آورد و مشركان طعن ميزدند كه محمد صلّى اللَّه عليه و آله دانست كه ما بر حقيم ديگر بار روى به قبله ما كرد اين استثنا است از الناس يعنى تا هيچ كس از مردمان را حجت نباشد بر شما مگر معاندان ايشان را كه قائل ميشوند بقول مذكور و تسميه اين بحجت جهت آنست كه زعم اهل كتاب آن بود كه اين قول ايشان حجت باشد و اگر چه قوليست باطل كقوله حجتهم داحضة و گويند حجت بمعنى احتجاج است و خصومت و نزد بعضى استثناء منقطع است جهت مبالغه در نفى حجت راسا و اصلا كقوله (و لا عيب فيهم غير ان سيوفهم بهن فلول من قراع الكتاب) بجهت علم ضرورى بآنكه ظالم را حجة نيست و چون مطاعن اهل كتاب و شرك بشما ضرر نميرساند فَلا تَخْشَوْهُمْ‌ پس ميترسيد اى مؤمنان از ايشان در توجه بجانب كعبه‌ وَ اخْشَوْنِي‌ و بترسيد از من بمخالفت فرمان من‌ وَ لِأُتِمَّ نِعْمَتِي‌ عطفست بر لئلا يكون يعنى روى بكعبه آريد تا كسى را بر شما حجتى نباشد و تا تمام كنم بفضل و كرم خود نعمت خود را كه اختصاص شما است بمكه‌ عَلَيْكُمْ‌ بر شما و يا علت امر محذوفست اى امرتكم لاتم نعمتى يعنى امر كردم شما را بتوجه بكعبه بجهت آنكه تمام گردانم بر شما نعم خود را و يا عطف است بر علت مقدره مانند (و اخشونى لاحفظكم عنهم و لاتم نعمتى) يعنى بترسيد از من تا شما را نگاه دارم از كفار و تا تمام گردانم نعمت خود را بر شما وَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ‌ و تا شايد شما راه يابيد بشرايع و احكام دين و در حديث آمده كه‌

تمام النعمة دخول الجنة

يعنى نعمتى عظيم را بر شما تمام كنم در آخرت بدر آوردن شما را در جنت از أمير المؤمنين عليه السلام مرويست كه‌

تمام النعمة الموت على الاسلام‌

و نيز از آن حضرت مرويست كه نعم شش است اسلام و قرآن و محمد ص و ستر و عافية