فصل پنجم: نام‌ها و ويژگى‌هاى برخى سوره‌ها

5/ 1 امّ القرآن‌

قرآن‌

«و به راستى، به تو سَبْعِ مَثانى و قرآن عظيم را عطا كرديم».[1]

حديث‌

234. پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: سوره فاتحه (حمد)، هفت آيه دارد كه يكى از آنها، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» است. اين سوره، همان سَبعِ مَثانى و قرآن عظيم و امّ القرآن و فاتحة الكتاب است.[2]

235. امام صادق عليه السلام‌- در باره آيه شريف: «وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ؛ و به راستى، به تو سَبعِ مَثانى و قرآن عظيم را عطا كرديم»-: مراد، سوره حمد است كه هفت آيه دارد و «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ»، يكى از آنهاست. آن [سوره‌] را مَثانى (دوگانه‌ها) گفته‌اند؛ چون در دو ركعت [اوّل و دوم نمازها] تكرار مى‌شود.[3]

[1]. حجر: آيه 87:« وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ».

[2].« الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ» سَبعُ آياتٍ، إحداهُنَ‌« بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» وهِيَ السَّبعُ المَثاني وَالقُرآنُ العَظيمُ، وهِيَ امُّ القُرآنِ، وهِيَ فاتِحَةُ الكِتابِ( السنن الكبرى‌: ج 2 ص 67 ح 2389، تفسير ابن كثير: ج 1 ص 22).

[3]. هِيَ سورَةُ الحَمدِ، وهِيَ سَبعُ آياتٍ، مِنها« بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» وإنَّما سُمِّيَتِ المَثانِيَ؛ لِأَنَّها تُثَنّى‌ فِي الرَّكعَتَينِ( تفسير العيّاشى: ج 1 ص 19 ح 3، بحار الأنوار: ج 85 ص 20 ح 10).