اسم الکتاب : گزيده شناخت نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث المؤلف : محمدی ریشهری، محمد الجزء : 1 صفحة : 315
كرديم، آنان را [نيز] لعنت كنيم، و فرمان خدا، همواره، تحقّقيافته
است»-: يعنى آن چهرهها را از هدايت، محو [و
روىگردان] مىكنيم و آنها را به گمراهى گذشتهشان، باز مىگردانيم، و اين،
نكوهشى است براى آنان كه هرگز، روى صلاح و رستگارى نخواهند ديد. اين عدّه، اگر چه
هم اكنون نيز در گمراهى هستند، امّا خداوند، بيمشان مىدهد كه چنانچه به پيامبر
صلى الله عليه و آله ايمان نياورند، بر گمراهىشان افزوده مىشود و ديگر هرگز
نبايد اميدى به ايمان آوردن داشته باشند.[1]
9/ 2 حاكم بر كتابهاى آسمانى
قرآن
«ما
اين كتاب (قرآن) را به حق به سوى تو فرو فرستاديم، در حالى كه تصديق كننده
كتابهاى پيشين و حاكم بر آنهاست»[2].[3]
[1]. في قَولِهِ تَعالى:« يا أَيُّهَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ آمِنُوا
بِما نَزَّلْنا مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً
فَنَرُدَّها عَلى أَدْبارِها أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَما لَعَنَّا أَصْحابَ السَّبْتِ
وَ كانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا»( النساء: 47)-: إنَّ مَعناهُ نَطمِسُها عَنِ الهُدى، فَنَرُدُّها عَلى
أدبارِها في ضَلالَتِها ذَمّاً لَها بِأَنَّها لا تَصلُحُ أبَداً، وهُم وإن كانوا
فِي الضَّلالَةِ فِي الحالِ، فَتَوَعَّدَهُم بِأَنَّهُم مَتى لَم يُؤمِنوا
بِالنَّبِيِّ صلى الله عليه و آله ازدادوا بِذلِكَ ضَلالًا إلى ضَلالَتِهِم، وإياساً
لَهُم أن يُؤمِنوا فيما بَعدُ( التبيان في تفسير القرآن: ج 3 ص 215 به نقل از ابى
الجارود، مجمع البيان: ج 3 ص 86).
[3]. در توضيح واژه« مهيمن»
در اصلآيه بايد گفت كه همينه چيزىبر چيز ديگر، به معناى آناست كه شىءمُهَيمن،
در نگهدارى و مراقبت و انواع تصرّف، بر شىء ديگر، تسلّط دارد. پس قرآنى كه خداوند
بلندمرتبه، آن را بيانگر هر چيزى دانسته است، نسبت به ساير كتب آسمانى، همين
ويژگى( هيمنه) را داراست؛ يعنى اصول ثابت و غير متغيّر آنها را حفظ كرده و فروعى
را كه شايسته تغيير و تبديل بودهاند، نَسخ نموده است، تا مناسب وضعيت انسان در
پيمودن راه پيشرفت و تكامل وى در گذر زمان باشد. از اين رو، خداوند فرمود:« قطعاً
اين قرآن، به آيينى كه البتّه پايدارتر است، راه مىنمايد» و فرمود:« هر حكمى را
نسخ كنيم، يا آن را به[ دست] فراموشى بسپاريم، بهتر از آن يا مانندش را
مىآوريم» و نيز فرمود:« همانها كه از اين فرستاده، پيامبر درس نخوانده- كه[
نام] او را نزد خود، در تورات و انجيل، نوشته مىيابند- پيروى مىكنند.[ پيامبرى
است كه] آنان را به كار پسنديده فرمان مىدهد و از كار ناپسند، باز مىدارد و
براى آنان، چيزهاى پاكيزه را حلال مىكند و چيزهاى ناپاك را برايشان حرام
مىگردانَد و از[ دوش] آنان، قيد و بندهايى را كه بر ايشان بوده است، بر مىدارد.
پس كسانى كه به او ايمان آوردند و بزرگش داشتند و يارىاش كردند و از نورى كه با
او نازل شده است، پيروى كردند، آنان، همان رستگاران اند».
بنا بر اين، جمله« و مهميناً
عليه» در متن آيه، متمِّم توضيحى جمله« تصديق كننده كتابهاى پيشين است» است؛ زيرا
اگر اين جمله وجود نداشت، ممكن بود اين توهّم پيش آيد كه تصديق تورات و انجيل
توسّط قرآن، به معناى تصديق قوانين و احكام موجود در اين دو كتاب است و بى هيچ
تغيير و تبديلى، آنها را باقى مىگذارد و به آنها دست نمىزند؛ امّا توصيف قرآن به
هيمنه داشتن، روشن مىسازد كه تصديق آن نسبت به اين قوانين و احكام، به اين معناست
كه تأييد مىكند كه آنها از جانب خدا بودهاند و خدا، حق دارد كه هر گونه بخواهد،
در آنها دخل و تصرّف كند، چه به طريق نسخ كردن يا تكميل نمودن آنها، چنان كه در
اين آيه شريف، به آن اشاره مىفرمايد:« و اگر خدا مىخواست، شما را يك امّت قرار
مىداد؛ امّا[ قرار نداد] تا شما را در آنچه به شما داده است، بيازمايد».
پس جمله« تصديق كننده كتابهاى
پيشين است»، معنايش تقرير و تأييد معارف و احكام كتابهاى آسمانى پيشين، به نحو
مناسب با حال اين امّت است. بنا بر اين، راه يافتن نسخ و تكميل و افزايش به آنها،
منافاتى با اين جمله ندارد، چنان كه مسيح عليه السلام يا انجيل او نيز[ آسمانى
بودن] تورات را تأييد و تصديق مىكرد. با اين حال، وى پارهاى از آنچه را كه در
تورات حرام شده بود، حلال كرد. خداوند، در اين باره است كه مىفرمايد:«[ آمدهام
تا] تصديق كننده كتابهاى پيشين باشم و تا پارهاى از آنچه را كه بر شما حرام
گرديده، براى شما حلال كنم».
اسم الکتاب : گزيده شناخت نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث المؤلف : محمدی ریشهری، محمد الجزء : 1 صفحة : 315