براى توضيح اين اجمال، علاقمندان مى‌توانند به كتاب لؤلؤ و مرجان كه توسط محدث نورى در سال 1319 هجرى قمرى تأليف شده و كتاب حماسه حسينى اثر استاد شهيد مطهرى مراجعه كنند. و اينك نگاهى كوتاه به اين دو كتاب از اين منظر:

دروغ در مرثيه‌سرايى در دوران گذشته‌

مى‌توان گفت از موقعى كه كتاب روضة الشهداء نوشته شد يعنى حدود سال نهصد هجرى آسيب دروغ وارد عرصه مرثيه‌سرايى گرديد، و به تدريج اين آفت گسترش يافت به گونه‌اى كه در اوايل قرن چهاردهم محدث نورى از گسترش اين آفت احساس خطر كرد و به پيشنهاد يكى از علماى هندوستان اقدام به نوشتن كتاب لؤلؤ و مرجان كرد[1]. وى درباره انگيزه نوشتن اين كتاب در آغاز آن مى‌گويد:

جناب العالم العامل الجليل الفاضل الكامل ... سيد محمّد مرتضى جونپورى هندى- ايده اللَّه تعالى- مكرر از آنجا به حقير شكايت از ذاكرين و روضه‌خوانان آن صوب كرده كه در گفتن دروغ حريص و بى‌باك [اند] و اصرار تام در نشر اكاذيب و مجعولات دارند، بلكه نزديك به آن رسيده كه آن را جايز دانند و مباح شمارند، چون سبب گريانيدن مؤمنين است از دائره عصيان و قبح او را بيرون دانند! و امر

[1]. استاد مطهرى درباره اين كتاب مى‌گويد:« با اين كه كتاب كوچكى است ولى فوق العاده خوب است ... خيال نمى‌كنم در هيچ كتابى درباره دروغ و انواع آن به اندازه اين كتاب بحث شده باشد و شايد نظير اين كتاب در دنيا وجود ندارد»( حماسه حسينى: ج 1 ص 19).