فصل پنجم: مواجهه شناختى با خود

در مسير اصلاح رفتار اخلاقى با خود، اين پرسش مهم مطرح مى‌شود كه انسان با خود چگونه مواجه مى‌شود؟ براى پاسخ به اين پرسش بايد گفت كه هر كس سه نوع مواجهه با خود دارد كه عبارت است از: مواجهه شناختى، مواجهه احساسى و مواجهه رفتارى. در سه فصل پيش رو، اين سه نوع مواجهه را تبيين خواهيم كرد. در اين فصل مواجهه شناختى انسان با خود بررسى خواهد شد.

مواجهه شناختى‌

به نظر مى‌رسد مبناى اصلى اصلاح رفتار اخلاقى با خود، «شناخت خود» است و اين نكته كانون تأييد و تأكيد همه انديشمندان و صاحب‌نظران علم اخلاق است. بنابراين، نخستين و مهم‌ترين اقدام هر انسان در ارتباط با خود، بايد «خود شناسى» باشد. وجود روايات فراوان در فضيلت، اهميت، آثار و بركات شناخت نفس و زيان‌ها و خسارات جهل به خويش و منزلت خود، شاهدى صادق براى ارزشمندى تلاش در مسير «خودشناسى» است. به‌راستى وقتى راه شناخت خدا، از خودشناسى مى‌گذرد[1] و با شناخت خود مى‌توان به همه كاستى‌ها و ضعف‌ها و همچنين توانمندى‌ها و استعدادهاى خود واقف شد، آيا جز اين است كه سودمندترينِ‌

[1]. بحار الانوار: ج 70 ص 72: