اهل سنّت، اين گونه آثار غيرمستقل بسيار است؛ مانند:

- مصنف‌ عبدالرزاق (م 211 ق)، باب «المهدى»، ج 11، ص 371.

- مصنف‌ ابن‌ابى‌شيبة (م 235 ق)، جزء دوم از جلد 2، ص 321- 322.

از ميان آثار و مكتوبات قرون گذشته، كه ارتباطى با بحث ما دارند، از برخى آثار تنها نامى در فهرستْ‌نامه‌ها به جا مانده و هيچ نسخه و يا نشانى از آنها در دسترس نيست و برخى ديگر نيز تنها نسخه‌هايى دست‌نويس دارند كه هنوز به چاپ نرسيده‌اند. در اين ميان منابع بسيارى هم چاپ و منتشر شده‌اند.

4. آمارهاى به دست آمده نشان مى‌دهند تا ابتداى قرن سيزدهم، بيش از 250 اثر در موضوع مهدويت، تأليف شده‌اند و در قرن‌هاى سيزده و چهارده و پانزده هجرى يعنى حدود دويست سال اخير، كه صنعت چاپ و برخى عوامل بيرونى مانند گسترش ارتباطات با جهان غرب در تحولات فرهنگى ميان مسلمانان نقش اساسى داشته است، مسئله مهدويّت كانون توجّه پژوهشگران و نويسندگان قرار گرفته و اين آمار، حدود سى برابر، افزايش يافته است.

تأليف بيش از پانزده كتاب‌نامه و كتاب‌شناسى در زمينه مهدويّت، دال بر كثرت تأليفات در اين زمينه است.[1]

5. نويسندگان اين آثار، پيروان مذاهب مختلف اسلامى، اعم از شيعه، سنّى و زيدى هستند كه با گرايش‌هاى فكرى گوناگون (از جمله: كلامى، فلسفى، عرفانى، تاريخى و حديثى)، دست به نگارش زده‌اند.

مطالعه تحليلى اين پژوهش‌ها و نوشتارها، از تفاوت‌هايى در نوع مواجهه و پرداختن به مسئله مهدويّت پرده بر مى‌دارد. اين تفاوت‌ها مانند تمامى حوزه‌هاى ديگر در دانش‌هاى بشرى، گاه ناشى از اختلاف در مبانى و روش‌هاست، و گاهى‌

[1]. ر. ك: ج 10( بخش چهارم/ فصل چهاردهم: كتاب‌شناسى مهدويت).