نگريسته شود و انتساب يا عدم انتساب آن سخن يا فعل بديشان، با معيارهاى اصيل اعتقادى سنجيده و در بوته نقد نهاده شود. بسيارى از ويژگى‌ها و حوادث تاريخى در ارتباط با زندگى آن بزرگواران، ربطى به جايگاه الهى و اعتقادى آنان ندارد.

مشخصّات ظاهرى، تاريخ تولّد و شهادت، خانواده و فرزندان، حوادث روزمره زندگى آنان و ... برخى از اين گونه وقايع تاريخى‌اند كه دخالتى در مباحث اعتقادى ندارند و براى اثبات آنها سخت‌گيرى‌هاى معمول در مباحث اعتقادى اعمال نمى‌شود. پذيرش اين جزئيات تاريخى و يا تشكيك در آنها و حتّى عدم پذيرش و يا انكار برخى از اين گونه موضوعات و مباحث، مشكلى از لحاظ اعتقادى پديد نمى‌آورد.

پس اينكه امام مهدى عليه السلام فرزند بلا فصل امام حسن عسكرى عليه السلام و امام دوازدهم شيعيان و منجى موعود، از چه مادرى زاده شده است؛ تولّد ايشان دقيقاً چه زمانى بوده و جزئيات تولد ايشان چگونه تصوير شده است، و ديگر جزئيّاتى از اين قبيل، موضوعاتى تاريخى‌اند كه مى‌توان آنها را با معيارهاى تاريخى- حديثى سنجيد؛ ولى از لحاظ اعتقادى پذيرش يا ردّ آنها الزامى نيست.

چه تفاوتى مى‌كند كه مادر ايشان نرجس، شاهزاده رومى با پيشينه مسيحى از نسل وصى حضرت عيسى عليه السلام باشد، يا صيقل دخترى علوى‌زاده؟ در نيمه شعبان متولّد شده باشد يا آن كه تولّدش در ماه رجب يا رمضان يا ربيع الاوّل بوده باشد؟

حكايتگر ولادت ايشان، حكيمه باشد يا نسيم خادم، يا معمّر بن غوث و يا همسايه امام حسن عسكرى عليه السلام در سامرا؟ حتّى چگونگى تولد ايشان نيز واقعه‌اى تاريخى محسوب مى‌شود كه اعتقاد به جزئيات آن لازم نيست.

اين ويژگى وقايع تاريخى تنها مربوط به مباحث مرتبط با گذشته نيست و بر وقايع تاريخ‌مندى كه حكايت‌گر وقايع آينده‌اند نيز قابل تطبيق است؛ وقايعى مانند ارتباط با امام عليه السلام در دوره غيبت، علايم ظهور، و جزئيات وضعيت جهان پس از ظهور. مثال بارز اين گزاره‌ها، مجموعه روايات حاكى از علايم ظهور است كه‌