نعمانى در كتاب‌ الغيبة در بيان آموزه غيبت از كتاب امثال سليمان تأثير پذيرفته است.

حاصل سخن او اين است كه رويكرد توراتى در تدوين تاريخ اسلام تأثيرگذار بوده است.[1] ديدگاه انكارآميز گلدزيهر يهودى نيز در اعتبار روايات مهدويّت از همين قبيل است.

البته برخى از محققان يهودى چون بليشفلات،[2] لاتساروس،[3] و نقاش‌[4] نيز هستند كه مهدويّت را صرفاً از منظر تاريخى و مذهبى مورد بررسى قرار داده‌اند؛ بدون اين كه بر تأثير انگاره‌هاى يهودى در پديدارى آن تأكيد داشته باشند.

ادوار تاريخى و رويكردها

مطالعات استشراقى در باره مهدويّت را به لحاظ تاريخى و نوع رويكرد در هر دوره مى‌توان به ادوار و انواعى تقسيم كرد. وقتى سير مطالعات غربيان را در باره مهدويّت به لحاظ تاريخى بررسى مى‌كنيم روشن مى‌شود كه مهدويّت‌پژوهى در غرب روندى تدريجى- تكاملى داشته و متأثر از تحولات اجتماعى و سياسى جهان اسلام، بويژه كشورهاى شيعى بوده است. توجّه رسمى مستشرقان به مهدويّت از نيمه دوم قرن هجدهم ميلادى آغاز شد. زمانى كه مستشرقان مصمم شدند دايرةالمعارف اسلام‌ را تأليف كنند، بايد مدخلى را هم به مهدى در انديشه اسلامى اختصاص مى‌دادند. از اين رو مستشرقان در دوره نخست خيلى پراكنده و گسسته، و بيشتر در لابه‌لاى مباحث حديثى و تاريخى به مهدويّت پرداخته‌اند. نخستين آثار مستقل آنان در باره مهدويّت مربوط به دهه‌هاى اخير است.

[1]. همان جا.

[2].

[3].

[4].