با اين اوصاف شايد بتوان آيين هندو را داراى متنوع‌ترين گرايش‌ها و فرقه‌ها دانست؛ با اين حال مى‌توان از سه فرقه و مذهب اصلى ياد كرد: مذهب ويشْنويى، شيوايى، و شاكته‌اى. به هر روى اين تنوع اعتقادى باعث شده كه اصول اعتقادى مشترك ميان مذاهب و فرقه‌هاى هندويى چندان زياد نباشد. در باره منجى هم گرچه زمينه بحث آن در همه مذاهب هندو وجود دارد، اين آموزه در مذهب ويشْنو نمود بيشترى يافته است و به همين دليل ما هم در اين مجال اندك تنها به بررسى آن در همين يك مذهب مى‌پردازيم.

محور اصلى اين مذهب پرستش ويشْنو، به عنوان خداى متعال، و تنزلات او در زمين است. گرچه آموزه اوَتارَه (تنزل خدا) را در ديگر مذاهب هندويى نيز مى‌توان يافت، اين مفهوم از آموزه‌هاى بنيادين ويشنوپرستان به شمار مى‌رود. به اعتقاد آنان هر گاه آيين و دين به خطر مى‌افتد، خداوند جايگاه آسمانى خويش را ترك و خود را به شكل و شمايلى زمينى متنزل مى‌كند تا خطر را رفع، و دو باره نظم را برقرار كند. در مجموع ده بار چنين تنزل‌هايى رخ مى‌دهد كه آخرين آنها «كَلْكى» يا «كَلْكين» نام دارد. در متون مقدس ويشنويى آمده است:

آن جا كه نيكوكارى از رونق افتد و تبه‌كارى بالا گيرد، من در قالب تن مجسم مى‌شوم و يا در ميان مردم آيم تا از اساس خير نگهبانى كنم و بنياد شر بر افكنم. من در هر دور پيدا آيم تا آيين راستى برقرار سازم.[1]

بررسى موضوع منجى موعود در آيين هندو، مانند هر دين ديگرى، از بررسى چگونگى انعكاس اين آموزه در متون مقدس و اصلى آغاز مى‌شود.[2]

[1]. گى‌تا( بهگودگى‌تا) سرود خدايان: فصل چهارم.

[2]. مى‌توان ادعا كرد كه تنوع متون در هيچ دين و آيينى به اندازه متون هنديى نيست. در اينجا تنوع چشمگيرى از لحاظ حجم، تعداد، زبان، موضوع و حتّى حجيت و مقبوليت متون ديده مى‌شود. به طور معمول و سنّتى متون هندويى را به دو دسته شْروتى( شنيده‌شده) و سْمِرتى( در ياد آمده) تقسيم مى‌كنند كه دومى شرح و تفسير اوّلى است. متون شْروتى شامل رْگ‌وِده، يجوروِده، سامَه‌وِده و اتْهَروَه‌وِده، بْراهْمَنه‌ها، آرَنيكه‌ها و اوپَه‌نيشَدها است. متون سْمِرتى شامل شاسْتْره‌ها( يا قانون‌نامه‌ها) مانند مَنو سْمِرتى، حماسه‌ها مانند مَهابِهارَته، رامايانه و پورانه‌ها مى‌باشد. پورانه‌ها نقش بيشترى در تكوين انديشه منجى موعود هندويى داشته‌اند.