نگاه مجتهدان به علم درايه و رجال‌

مشهور از مجتهدان مى‌گويند: ما قبول نداريم به صدور تمام روايات از معصوم (ع) قطع داريم تا فايده علم رجال و درايه، مخصوص به تعارض اخبار باشد.

فيض‌كاشانى كه خود از اخباريان است، به سخن محمّدامين استرآبادى- كه مى‌گويد: ما قطع و يقين داريم كه تمام اخبار كتاب‌هاى الكافى، الفقيه، التهذيب و الاستبصار، از اهل‌بيت صادر شده‌اند-، اشكال مى‌كند كه: «او در سخن خود، افراط و غلو كرده است».[1]

سيّدنعمة الله جزايرى مى‌گويد: در خود كتب اربعه، برخى رواياتى است كه هيچ‌كس به آنها عمل نكرده است.[2]

و به گفته كاشف‌الغطاء: ما قطع داريم اخبارى كه افاده تشبيه و تجسيم و نفى عصمت مى‌كنند، حتّى خود مؤلّفان به آنها عمل نكرده‌اند.[3]

شيخ‌طوسى در موارد متعدّدى در التهذيب‌[4] و الاستبصار[5] به رواياتى كه در الكافى و كتاب من لا يحضره الفقيه است، مناقشه كرده است. چنانچه روايات اصول معروفه كه كلينى از آنها اخذ كرده، صحيح و قطع به صدور آنها از معصوم بود، جايز نبوده كه شيخ در آنها مناقشه كند.[6]

و يا شيخ‌صدوق در مواردى‌[7] روايت الكافى را رد مى‌كند. و يا خود، احاديثى را نقل مى‌كند كه نه به آنها فتوا داده و نه به صحّت آنها حكم كرده است.[8] پس معلوم‌

[1]. الحقّ المبين، ص 12.

[2]. منبع الحياة، ص 7.

[3]. الحقّ المبين فى تصويب المجتهدين و تخطئة الأخباريّين، ص 36.

[4]. تهذيب الأحكام، ج 4، ص 169- 176 و ج 9، ص 40، ذيل ح 170.

[5]. الاستبصار، ج 2، ص 76، ذيل ح 231 و ج 3، ص 261، ذيل ح 935.

[6]. معجم رجال الحديث، خويى، ج 1، ص 28- 29.

[7]. كتاب من لا يحضره الفقيه، ج 4، ص 151 و 165، ذيل ح 524 و 578.

[8]. ر.: همان، ج 1، ص 162، ذيل ح 763 و 764، ج 2، ص 75 و 241، ذيل ح 328 و 1154 و ج 4، ص 25 و 223، ذيل ح 58 و 710.