به عنوان سخن پيامبر روايت كرده‌اند نه به عنوان آيه قرآن. از جمله ناقلين حديث مى‌توان افراد ذيل را ياد كرد: ابن عباس‌[1]، انس‌[2]، طاووس‌[3]، سعد بن ابى وقاص‌[4] و بريده‌[5].

ثالثا: از انس و ابن عباس هر دو منقول است كه به دنبال عبارت: «لا يملأ جوف ابن آدم الا التراب» گفته‌اند: «... نمى‌دانم اين آيه‌اى بود كه نازل شده بود يا آن كه كلام پيامبر بود» يا: «... نمى‌دانم اين عبارت از قرآن است يا خير»[6] همين ترديد و شك، درباره آيه يا حديث بودن عبارت فوق، از ابى بن كعب منقول است‌[7].

رابعا: اين روايت از دو سوره نام مى‌برد كه ابو موسى فراموش كرده بود. يكى معادل سوره «برائت» و ديگرى شبيه «مسبحات» و عبارت به ياد مانده را از ابو موسى نقل مى‌كند ما نمى‌دانيم چرا كس ديگرى از اين دو سوره جز ابو موسى ياد نمى‌كند؟! و چرا از صحابه هيچ‌كس آنها را حفظ نكرده بودند؟! آيا عاقلانه به نظر مى‌رسد ابو موسى سوره را به ياد داشته باشد و همه صحابه فراموش كرده باشند؟! كتّاب وحى چرا اين دو سوره را ثبت نكرده‌اند؟! چرا پيامبر- ص- كاتبان را براى نگاشتن اين دو سوره خبر نكرد؟ مگر براى نوشتن حتى يك آيه كه نازل مى‌شد حضرت كاتبان را نمى‌خواست تا آن آيه را بنگارند؟

و بالأخره: عين اين عبارت: «و لا يملأ جوف ابن آدم ...» را ابى بن كعب مدعى است كه در سوره «بيّنه» بوده است. و حاكم در مستدرك خود اين مطلب را نقل مى‌كند. و با مراجعه به منابع قبل مطلب واضح‌تر مى‌گردد. حال آيا سوره «بيّنه» همان سوره‌اى است كه ابو موسى نامش را فراموش كرده است و به مقدار سوره برائت بوده است؟ يا آن كه اين سوره ديگرى است؟ و اگر سوره ديگرى است چرا اين عبارت در هر

[1] ذكر اخبار اصبهان، ج 2، ص 283. مسند احمد، ج 5، ص 117. و كنز العمال، ج 2، ص 360 به نقل از: احمد، ابى عوانه و سعيد بن منصور.

[2] صحيح مسلم، ج 3، ص 99 و 100.

[3] مصنف، صنعانى، ج 10، ص 436.

[4] المعجم الصغير، ج 1، ص 139.

[5] مشكل الآثار، ج 2، ص 417 و 418.

[6] صحيح مسلم، ج 3، ص 100. و سنن دارمى، ج 2، ص 318 و 319.

[7] الدر المنثور، ج 6، ص 378 به نقل از: ابن ضريس. و در مشكل الآثار، ج 2، ص 420. اين عبارت از ابى بن كعب نقل شده است: اين عبارت را از قرآن مى‌دانستيم اگر ...