آيا در حالى‌كه تنها چهل و چهار روز به اعزام زائران باقى مانده، مى‌توان تشكيلات مربوط به حج را سازماندهى و برنامه‌ريزى‌هاى لازم را انجام داد؟ آيا مى‌توان امكاناتى كه در سال 1366 از بين رفته را جايگزين كرد؟ و ....

بارى، شرايط به گونه‌اى بود كه آقاى موسوى خوئينى‌ها كه در دوران رهبرى حضرت امام قدس سره مدتى مسئوليت نمايندگى امام و سرپرستى حجاج را به عهده داشت در ملاقاتى كه پيش از سفر داشتم، برگزارى آبرومندانه حج در وضعيت آن روز را تنها در صورت وقوع يك معجزه امكان‌پذير مى‌دانست.

به هر حال در روزهاى نخستى كه اين مسئوليت به من واگذار گرديد مسائل ياد شده، ذهن مرا به خود مشغول كرده بود، اما اصلى‌ترين نگرانى من برگزارى آبرومندانه و آرام مراسم برائت از مشركين بود. شايد روز دوم و يا سومِ پذيرفتن اين مسئوليت، هنگامى كه بعدازظهر مى‌خواستم استراحت كنم، در نخستين لحظاتى كه سر بر بالش نهادم، صداى هاتفى را شنيدم كه گفت: امسال در مكه هر چه مى‌خواهيد بگوييد، فقط به فهد (شاه آن روز عربستان) چيزى نگوييد[1] هيچ اتفاقى هم نخواهد افتاد!

اين پيام آرامش‌بخش كه به روشنى نشان مى‌داد كه مراسم برائت در مكه بدون حادثه برگزار خواهد شد، در آن تاريخ براى من بسيار اميدوار كننده بود. به فضل خداوند متعال و به رغم توطئه دشمنان و نااميدى دوستان، حماسه حجّ ابراهيمى در اين سال به گونه‌اى اعجازآميز و اعجاب‌انگيز، همان طور كه امام خمينى قدس سره در آغاز پيام حجّ 1367 بدان اشارت كرده و بشارت داده بودند،[2] در فضايى آرام، امّا شورانگيز و پرشكوه برگزار شد كه اجمالى از آن در كتاب سيماى حجّ سال 1370 آمده و تفصيل آن در كتاب خاطره‌ها (بخش مربوط به خاطره‌هاى حج) خواهد آمد، ان شاء الله.

[1]. پس از بازگشت از حج هنگامى كه اين مطلب را با آقاى خوئينى‌ها در ميان گذاشتم ايشان گفت: امام نيز همين مطلب را به ما توصيه مى‌فرمود.

[2]. پيام امام خمينى رحمه الله در رابطه با حج 1367 كه برگزار نشد، با آيه 27 سوره فتح آغاز شده است:\i( لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِينَ)\E.