امام على عليه السلام با تعبيرهاى گوناگونى، به اين معنا اشاره فرموده است: «مردم دشمن چيزى هستند كه نمى‌دانند»؛ «كسى كه چيزى را نداند، از آن عيبجويى مى‌كند»؛ «هيچ كس مانند نادانان، با دانشمندانْ مخالفت نمى‌كند»؛ «با آنچه نمى‌دانيد، دشمنى مَورزيد؛ چرا كه بيشتر دانش، در آن چيزهايى است كه شما نمى‌دانيد».[1]

در حديث ياد شده، امام عليه السلام به اين نكته اشاره كرده كه حكمت‌هاى ياد شده، مورد تأييد قرآن و خداوند سبحان است و اين نكته را روشن مى‌كند كه تكذيب و انكار حقّانيت قرآن توسّط مخالفان آن و دشمنان اسلام، مبدأ علمى ندارد؛ بلكه ناشى از جهل آنهاست.

در حديث ديگرى، امام عليه السلام ضمن سفارش‌هاى بسيار ارزنده‌اى به فرزندش امام حسن عليه السلام، توضيحات بيشترى در باره نشانه‌هاىِ بيمارى خوددانابينى و ويژگى‌هاى مبتلايان به اين بيمارى در مخالفت با حقايق علمى بيان مى‌فرمايد. متن حديث، چنين است:

إنَّ الجاهِلَ مَن عَدَّ نَفسَهُ بِما جَهِلَ مِن مَعرِفَةِ العِلمِ عالِماً و بِرَأيِهِ مُكتَفِياً، فَما يَزالُ لِلعُلَماءِ مُباعِداً و عَلَيهِم زارِياً، و لِمَن خالَفَهُ مُخَطِّئاً، و لِما لَم يَعرِف مِنَ الأُمورِ مُضَلِّلًا، فَإِذا وَرَدَ عَلَيهِ مِنَ الامورِ ما لَم يَعرِفهُ أنكَرَهُ و كَذَّبَ بِهِ و قالَ بِجَهالَتِهِ: ما أعرِفُ هذا، وَ ما أراهُ كانَ، و ما أظُنُّ أن يَكونَ، و أنّى‌ كانَ؟ و ذلِكَ لِثِقَتِهِ بِرَأيِهِ و قِلَّةِ مَعرِفَتِهِ بِجَهالَتِهِ.

فَما يَنفَكُّ بِما يَرى‌ مِمّا يَلتَبِسُ عَلَيهِ رَأيُهُ مِمّا لا يَعرِفُ لِلجَهلِ مُستَفيداً، و لِلحَقِّ مُنكِراً، وَ فِى الجَهالَةِ مُتَحَيِّراً، وَ عَن طَلَبِ العِلمِ مُستَكبِراً.[2]

به راستى كه نادان، كسى است كه خود را در آنچه نمى‌داند، دانا شمرد و به انديشه و رأى خويش، اكتفا ورزد، و هميشه از عالمان، دورى گزيند و آنان را نكوهش كند، و آن را كه با او مخالفت ورزد، خطاكار قلمداد كند، و هر چيزى را كه نمى‌شناسد، گم‌راه كننده معرّفى نمايد. پس هر زمان كه بر او چيزى عرضه شود كه‌

[1]. ر. ك: دانش‌نامه عقايد اسلامى: ج 2 ص 45( نشانه‌هاى نادانى و دشمنى با دانش و دانشمند).

[2]. تحف العقول: ص 73، بحار الأنوار: ج 77 ص 203 ح 1.