12: گرايش‌هاى مانوى در روايت «آكلة الخَضِر»

جى. اچ. كرامرس‌[1]

توضيح ويراستار. مقاله حاضر در اصل به زبان فرانسوى با عنوان (

Une tradition a tendance manicheenne: la mangeuse de verdure

) در مجله‌Acta Orientalia ، سال 21 (كپنهاگ، 1950- 1953) منتشر شده است. ترجمه انگليسى اين مقاله به قلم آقاى ماتئو گوردون در سال 2004 انجام گرفته و در مجموعه مقالات كتاب حديث (ويراسته هارالد موتسكى) قرار گرفته است. تمام شماره‌هاى عددى در پانويس‌ها از آنِ مؤلّف يا ويراستار انگليسى متنى يعنى هارالد موتسكى است. به جز اين تمام پانويس‌هاى توضيحى ديگر از جانب ويراستار فارسى با علامت ستاره و نام ويراستار مشخص شده است.

روايتى كه قصد بررسى آن را در اينجا داريم، در برهه‌اى خاص از زمان نسبتاً رايج بوده است؛ اين روايت در مهم‌ترين جوامع حديثى 12 بار به كار رفته است. به عبارت ديگر، به طور هم زمان گونه‌هاى بسيار متفاوتى از آن متداول بوده است كه مى‌توان آن‌ها را به صورت زير مطرح كرد.[2]

الف. بخارى، صحيح، ج 1، ص 371- 372؛ قسطلانى، ج 3، ص 606.

ب. بخارى، صحيح، ج 2، ص 212؛ قسطلانى، ج 5، ص 72- 74.

ج. بخارى، صحيح، ج 4، ص 214؛ قسطلانى، ج 9، ص 270- 272.

د. مسلم، صحيح، ج 3، ص 50- 51.

ه. مسلم، صحيح، ج 3، ص 51.

و. مسلم، صحيح، ج 3، ص 51- 52.

ز. نسائى، سنن، ج 5، ص 90- 92.

[1]. مقابله و ويرايش: مرتضى كريمى‌نيا.

[2]. چاپ‌هايى كه در اين مقاله استفاده شده، عبارتند از. بخارى، كتاب الجامع الصحيح، تصحيح لودولف كرل و تئودور و. يُنبُل( لايدن، 1862- 1908)؛ قسطانى، إرشاد السارى إلى صحيح البخارى،( قاهره، 1288 ق)، مسلم، كتاب الجامع الصحيح بشرح النووى( قاهره، 1283 ق)؛ نسائى، سنن، بشرح السيوطى والسندى( قاهره، 1348 ق)؛ ابن‌ماجه، سنن، بشرح السندى( قاهره، 1349 ق)؛ ابن‌حنبل، مسند( قاهره، 1313 ق).