توضيح‌

آياتِ بيّنات (مورد اشاره در آيه پيش‌گفته)[1]، به نشانه‌هاى برجامانده از عهد قديم در مكّه گفته مى‌شود كه شامل: مقام ابراهيم، حجر الأسود و حِجْر اسماعيل است. اين سه، همان‌ها هستند كه در حديث پيشين‌[2]، از آنها نام برده شده است.

برخى از مفسّران، حطيم، زمزم و اركان اربعه كعبه را نيز بر سه مورد ياد شده، اضافه كرده‌اند و حتى ديگر مكان‌هاى مقدّس مكّه و حرم (مثل مشعر و عرفات) را نيز از مصاديق «آيات بيّنات» دانسته‌اند.[3] علامّه سيد محمد حسين طباطبايى، در تفسير الميزان، هر سه قسمت آيه، يعنى: «مقام ابراهيم» و «مَن دخله ...» و «للَّه على الناس ...» را در مقام بيان و توضيح همان «آيات بيّناتِ» يادشده در آغاز آيه مى‌داند.[4]

4/ 2 مقام ابراهيم و جايگاه آن‌[5]

180. پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله: خداوند، مكّه را فضيلت داد و بخشى از آن را برتر از بخشى قرار داد و فرمود: (از مقام ابراهيم، جايگاه نماز بگيريد).

[1]. تعبير« آيات بيّنات»، بنا بر قرائت مشهور آيه است؛ امّا ابن عبّاس، آن را« آيةٌ بيّنةٌ» قرائت كرده است( ر. ك: التبيان فى تفسير القرآن: ج 2 ص 537).

[2]. الكافى: ج 4 ص 223 ح 1. نيز، ر. ك: الكافى: ج 4 ص 210 ح 1، روضة المتّقين: ج 4 ص 113.

[3]. الدرّ المنثور: ج 2 ص 270، التبيان فى تفسير القرآن: ج 2 ص 537، مجمع البيان: ج 2 ص 798.

[4]. ايشان مى‌گويد: هريك از سه جمله( مقامُ إبراهيم) و( من دخله كان آمناً) و( و للّه على الناس حجّ البيت)، براى هدف خاصّى كه يا اخبار است و يا انشاى حكم، به كار رفته‌اند و كلمه« آيات» با آنها تشريح گرديده است. پس در مقام‌[ عطف‌] بيان هستند، همان گونه كه گفته مى‌شود: فلانى مرد شريفى است و سفره‌اش هميشه گسترده است و بر ما لازم است از او پيروى كنيم( الميزان فى تفسير القرآن: ج 3 ص 352).

[5]. ر. ك: آخر كتاب( نقشه شماره 5).