و لو جازَ أنْ تُرَدَّ الأخبارُ الواردةُ فى هذا المَعنَى لَجازَ أنْ تُرَدَّ جميعُ الأخبارِ[1].

بنابراين راز پذيرش سهو النبى از يكسو و نقل متن زيارت جامعه كبيره از سوى ديگر چيزى جز نص‌گرايى و اخبارگرايى شديد قميان نيست.[2] آنان همان‌گونه كه روايات سهو النبى را قبول داشتند فرازهاى زيارت جامعه كبيره را نيز مى‌پذيرفتند. گفتنى است كه شيخ صدوق (ره) نظريه اسماء النبى را مطرح كرده و از آن دفاع كرده است. از منظر ايشان، خداى تعالى فراموشى را براى پيامبر (ص) پديد آورد تا تسهيل و آسان سازى در كار مومنان باشد.

5. كثرت نگارش‌

مدرسه حديثى قم از جهت كثرت نگارشهاى حديثى و مرتبط با حديث، مدرسه‌اى نمونه و مثال‌زدنى است. نگارشهاى متفاوت در موضوعات گوناگون حديثى در سالهاى مختلف تأليف شده است. يكى از محققان نزديك به هزار كتاب حديثى را از مدرسه قم از كتابهاى فهرست استخراج نموده است.[3] مى‌دانيم كه تنها شيخ صدوق نزديك به سيصد نوشته حديثى داشته است كه اسامى تمام آنها نيز در اختيار ما نيست. بسيارى از اين آثار و مؤلفان آنها نيز در كتابهاى رجالى ياد نشده‌اند. بنابراين مدرسه حديثى قم عالمانى بزرگ و مؤلفانى گرانقدر داشته است كه حتى اسامى تمامى آنها نيز براى ما آشنا نيست.

در ادامه، به برخى مشاهير حديثى و همچنين برخى آثار ماندگار آنان خواهيم پرداخت.

[1]. من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 360- 359.

[2]. شيخ صدوق و قميان چون در برخى روايات نقل‌شده، ديده بودند كه خطاى پيامبر در غير از موارد ابلاغ معارف دينى پذيرفته شده آن را قبول كرده و بدان ايمان داشتند؛ از اين رو در رويارويى با بغداديان، كه پيامبر را حتى در موارد عادى و شخصى زندگى مصون از خطا و معصوم مى‌دانستند و دليل آن را عقل مى‌شمردند، آنان را به غلو متهم مى‌كردند.

[3]. محمدرضا جبارى، شناخت و تحليل مدرسه حديثى قم، ص 248- 193.