نگاشته‌هاى حديثى مستشرقان، معمولًا به احاديث اهل سنت و پى جويى اشكالات در آن يا برجسته كردن نقاط مبهم آن اشاره داشت. اگرچه برخى فعاليت‌هاى اصلاحى و شايسته نيز انجام گرفت. در ساليان اخيرو پس از پيروزى انقلاب اسلامى آموزه‌هاى شيعى محور كار مستشرقان شد و نگاشته‌هاى فراوان در اين باب پديد آمد. در اين ميان، حديث پژوهى، سهمى شايسته داشت. شيوه تحقيق غربيان، موضوعات مورد علاقه آنان، نگاه‌هاى خاص آنان به آموزه‌هاى حديثى، مطالعات آنان در تاريخ حديث شيعه، توجّه ويژه به فرقه‌هاى شيعه به ويژه فرقه‌هاى منحرف و ... از جمله مباحث شايسته پيگيرى هستند. برخى از نگاشته‌هاى شايسته بحث در اين حوزه از اين قرار است:

رابرت گليو/ مجموعه‌هاى رسمى احاديث اماميه، (جوامع حديثى شيعه) مارسين كاوسكى/ كلينى و كافى، بواچكلى/ غلات نخستين شيعه، بيوكارا/ پيدايش واقفه، اتان كلبرگ/ كتاب خانه ابن طاووس، همو/ از اماميه تا اثنا عشريه، همو/ شيخ صدوق و نظريه تحريف قرآن.[1]

خاتمه‌

نگاشته‌هاى حديثى فراوان كه در اين دوره كوتاه پديد آمده است، اين دوره را بر تارك دوران طلايى پيشين قرار مى‌دهد. اين پژوهشها آن مقدار گسترده و درازدامن است كه نام بردن و توصيف اجمالى آنان نيز از محدوده اين نوشتار خارج است.

[1]. براى آگاهى بيشتر: ر. ك: بولتن مرجع مقالات مستشرقان و حديث: جلد اول تا چهارم، به كوشش على راد، پژوهشكده علوم و معارف حديث/ موسسه دار الحديث.