ادا كن و هيچ اسرافكارى مكن.]

همين طور خداى سبحان فرموده است:

«... كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا انَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفينَ»[1]

[... بخوريد و بياشاميد؛ ولى اسراف مكنيد كه خدا اسرافكاران را دوست ندارد.]

عِبادَ اللَّه! اتَّقُوا اللَّه.

بندگان خدا! تقوا پيشه كنيد.

«... اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا انَّكُمْ الَيْهِ تُحْشَرُونَ»[2]

[از خدا بترسيد و بدانيد كه همگان به پيشگاهِ وى گِرد مى‌آييد.]

بندگان خدا! پرهيزكار باشيد و بدانيد كه عذاب و مجازاتِ خداوند سخت است.

همه شما به سوى او برانگيخته مى‌شويد. با او ملاقات مى‌كنيد. او بر كارهاى شما ناظر و بصير است و از همه چيز آگاهى دارد.

مدتى را در دوره نقاهت به سر مى‌بردم.

در اين مدت، موفق نشدم كه در نماز جمعه شركت كنم. امروز براى آزمايش آمده‌ام كه ببينم آيا قدرتِ سرِ پا ايستادن و حرف زدن را دارم يا نه؟ ان‌شاءالله حالم رو به بهبود است و باز در نماز جمعه در خدمت شما خواهم بود.

در آخرين هفته‌هايى كه در نماز خدمتِ شما رسيدم، در هر نماز جمعه، با استفاده از قرآن و سنت و تاريخ زندگى پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و اهل‌بيتِ عصمت عليهم السلام يكى از اصول اخلاقى و اجتماعى اسلام را براى شما مطرح مى‌كردم و تا آنجا كه فرصت اجازه مى‌داد، در باره آن صحبت مى‌كردم.

امروز نيز مطالبى در باره اصل اعتدال و اقتصاد در زندگى، خدمتِ شما عرض مى‌كنم.

كلمه «اقتصاد» در روايات به معناى ميانه‌روى و اعتدال به كار رفته است.

امروز كلمه اقتصاد به عنوان نامِ يكى از علوم به كار برده مى‌شود. در اين بحث، منظور من از كلمه اقتصاد، همان معناى رِوايىِ آن مى‌باشد.

قبلًا من در اينجا در باره اسراف، تبذير و ريخت و پاش در زندگى، با شما صحبت كرده‌ام. بحث از اقتصاد و اعتدال در زندگى نيز به همان مباحث، بسيار نزديك است؛ اما مثل اينكه بايد بيشتر در باره اين موضوع صحبت كرد و يادآورى نمود.

ما، هم از جهت عملى و هم از جهت فكرى، نياز به آگاهى و يادآورى در باره ميانه‌روى و اعتدال در زندگى داريم. از جمله پرسيده مى‌شود: آيا در اسلام علاوه بر آنچه در رساله‌هاى عمليه وجود دارد، احكام ديگرى براى توليد، مصرف و توزيع وجود دارد؟

همچنين پرسيده مى‌شود: آيا ثروت مشروع، محدوده خاصى دارد؟ اگر شخصى از راه مشروع ميلياردها تومان ثروت به دست آوَرْد و بدهى شرعىِ خود از قبيل خمس و زكات و حقوق مردم را هم پرداخت، آيا چنين شخصى مى‌تواند در منزل اشرافى زندگى كند؟ ميهمانى و اتومبيل و مسافرت و خلاصه همه زندگىِ او كاملًا مجلّل و اشرافى باشد؟ آيا براى انسان جايز است كه اين ثروتِ فراوان و مشروعِ خود را هزينه كند؟

برخى در جواب مى‌گويند: اين فرد، ثروتِ خود را از راه مشروع به دست آورده است. پرداخت‌هاى مالى را كه شرع بر او واجب كرده، نيز انجام داده است. بنا بر اين ثروتِ فراوانِ او نتيجه بركت و نعمتى است كه خداوند به او داده است. پس هزينه كردنِ تمامِ اين ثروت در راه رفاه شخصى، هيچ اشكالى ندارد.

آنها در ادامه مى‌گويند: اين فرد چون ثروتش را از راه مشروع به دست آورده است، مجاز است كه هر طور مايل باشد، آن را

[1]- سوره اعراف( 7)، آيه 31.

[2]- سوره بقره( 2)، آيه 203.