نهى از منكر كن و بر هر چه به تو رسد، صبر كن! كه اين از كارهايى است كه نبايد سهلش انگاشت. به تكبر از مردم روى مگردان و به خودپسندى بر زمين راه مرو، زيرا خداوند هيچ به ناز خرامنده فخر فروشى را دوست ندارد. در رفتارت راهِ ميانه را برگزين و آوازت را فرود آر ...]
برادران و خواهران گرامى! شما را سفارش مىكنم به تقوا و پرهيزكارى و اعمالِ نيك. لطف و عنايت و رحمت خداوند، شامل حال متقين و نيكوكاران است.
موضوع صحبت ما در چند خطبه گذشته، در باره فرهنگ عمومى اسلام بود. فرهنگ عمومى اسلام، بخش عظيمى از معارف اسلامى و شايد بتوان گفت بزرگترين بخشِ آن را تشكيل مىدهد. فرهنگ عمومى اسلام، بخش عظيمى از تعاليم عقيدتى، اخلاقى، فقهى و علمىِ اسلام را در بر گرفته است.
در فرهنگ اسلامى، جوانى كه مىخواهد همسر خويش را انتخاب كند و تشكيل خانواده بدهد، يكى از ملاكهايى كه بايد در نظر داشته باشد و آن را رعايت كند، اين است كه آيا دختر يا پسرى را كه انتخاب مىكند، مىتواند براى فرزندانِ آيندهاش مادر يا پدرِ خوبى باشد؟
ممكن است دخترى از بعضى جهات براى ازدواج مناسب باشد، اما شرايطش به گونهاى باشد كه نتواند مادر خوبى براى فرزندانش باشد؛ دراين صورت، اين ويژگىِ او يك عيب برايش محسوب مىشود.
پس از شهادت حضرت زهراى مرضيه عليها السلام، امير المؤمنين عليه السلام تصميم به ازدواج گرفت. عقيل كه برادر ايشان بود با خصوصيات روحى، اخلاقى و فرهنگى طايفههاى مختلف عرب به خوبى آشنا بود؛ به همين دليل، حضرت على عليه السلام به برادرش مأموريت داد تا همسرى براى او بيابد.
سپس امير المؤمنين اوصافى را براى همسر مورد نظرش تعيين كرد و به اصطلاح، به عقيل خط داد كه چگونه زنى را براى او انتخاب كند.
اگر جامعهاى قصدِ اسلامى شدن داشته باشد، ناچار است كه فرهنگ اسلامى را در محورها و ابعاد مختلفِ آن، پياده كند.
فرهنگ اسلامى، محورهاى مختلفى دارد كه يكى از آنها محور حقوق به معناى وسيعِ كلمه است. بحث حقوق نيز به بخشهاى متعددى تقسيم مىشود؛ مانند حق زن، حق شوهر، حق پدر، حق مادر، حق فرزند و حقّ آنهايى كه خويشاوندىِ سببى يا نسبى با انسان ندارند، اما جزو خانواده محسوب مىشوند، مانند آشپز، راننده، باغبان و كارگر كه هر كدام داراى حقوق مشخص و معيّنى هستند.
در خطبههاى قبل، بعضى از اين حقوق را به طور مختصر بيان كردم. چند جملهاى هم در باره حقّ والدين بر فرزندان صحبت كردم و اكنون آن را ادامه مىدهم.
در اصطلاح فقه، برخى از حقوق فرزند بر پدر و مادر، «حكم» ناميده مىشود و برخى ديگر، «حق» ناميده مىشود. حقوق فرزند بر پدر و مادر، يكى از بحثهاى حقوقىِ ريشهدار است كه حتى تا دوره جنينى، دوره قبل از تشكيلِ جنين و دوران انتخاب همسر امتداد مىيابد.
بسيارى از صفاتى كه امير المؤمنين عليه السلام تعيين كرده بود، به نقشِ مادرىِ يك همسر مربوط مىشود؛ يعنى يك همسر بايد چگونه باشد تا بتواند مادر خوبى براى فرزندانش باشد.
عقيل هم بر اساس رهنمودهاى حضرت على عليه السلام امّ البنين از طايفه بنى كِلاب را انتخاب كرد كه فرزندان برجسته و دلاورى همچون حضرت ابوالفضل و جعفر بن على و عثمان بن على را براى امير المؤمنين