پادشاهان، وزراء، خان‌ها و امثال آن، انسان را از خواب غفلت بيدار نموده و نسبت به عظمت خداوند متعال آگاه مى‌گرداند. گاهى ثمره دقت در هر يك از اين آثار به‌جاى مانده معادل مطالعه يك كتاب قطور تاريخى خواهد بود؛ خداوند متعال مى‌فرمايد: «بگو در زمين سير و سفر نماييد و بنگريد كه عاقبت انسان‌هاى گناهكار و مجرم چه شد»[1].

موسيقى و آواز

خواندن يا شنيدن آواز؛ شنيدن، خواندن، يادگرفتن و ياددادن آواز در صورتى كه در بردارنده يكى از امور زير نباشد، اشكال ندارد، اين امور بدين قرارند: الف- در بر داشتن مطالب باطل و خلاف اخلاق مانند توصيف شراب و بى‌بندوبارى جنسى و اشعار عاشقانه درباره زنان يا مردان و توصيف برخى از اندام و زيبايى‌هاى آن.

ب- برانگيختن و تحريك شهوت انسان و تباه شدن عقل و شرافت وى، به گونه‌اى كه در حال شنيدن يا خواندن صدا احساس شود كه اگر در كنار آن آواز شراب و مواد مخدر و فساد جنسى نيز وجود داشت كاملًا مناسب و مطلوب بود.

ج- مناسب بودن نحوه آوازخوانى در نظر مردم با مجالس افراد فاسق و ناشايسته.

پس اگر آواز در بردارنده يكى از اين سه امر باشد، شنيدن، خواندن،

[1]- سوره نمل( 27): آيه 69