احكام وصيّت‌

«وصيّت» آن است كه انسان سفارش كند كه بعد از مرگ او براى او كارهايى را انجام دهند يا بگويد بعد از مرگ او چيزى از مال او ملك كسى باشد يا براى اولاد خود و كسانى كه اختيار آنان با اوست، قيّم و سرپرست معيّن كند و كسى را كه به او وصيّت مى‌كنند، «وصىّ» مى‌گويند. بنابر اين وصيّت بر دو قسم است:

اوّل: «وصيّت عهدى» كه عبارت از اين است كه انسان يك يا چند نفر را بعد مرگ خود مأمور انجام امورى كند، مانند اين كه شخصى را ولىّ بر ثلث اموال يا ولى بر اولاد صغير خود قرار دهد. اين شخص را اصطلاحاً «وصى» مى‌گويند.

دوم: «وصيّت تمليكى» كه عبارت از اين است كه انسان عين يا منفعتى از مال خود را براى پس از مرگش به رايگان به ديگرى تمليك كند. از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نقل شده است:

«بر هر مسلمانى است كه وصيّت كند» و نيز فرمودند: «هر كس هنگام مرگ خوب وصيّت نكند در عقل و مروّت ناقص است»[1].

«مسأله 3306» وقتى انسان نشانه‌هاى مرگ را در خود ديد، بايد فوراً امانت‌هاى مردم را به صاحبان آن برگرداند و اگر به مردم بدهكار باشد و هنگام پرداخت آن بدهى رسيده باشد، بايد بدهد و اگر خودش نتواند بدهد يا هنگام دادن بدهى او نرسيده باشد، بايد وصيّت كند و بر وصيّت شاهد بگيرد، ولى اگر بدهى او معلوم باشد و اطمينان داشته باشد كه ورثه مى‌پردازند، وصيّت كردن لازم نيست.

«مسأله 3307» كسى كه نشانه‌هاى مرگ را در خود مى‌بيند، اگر خمس و زكات و

[1]- وسائل الشيعة، باب 1 از« كتاب الوصايا»، ح 2 و 3 و باب 3، ح 1، ج 19، ص 257 و 258 و 260 و 261.