به گونه‌اى است كه روزه گرفتن براى او مقدور نيست يا سختى و حرج دارد و يا موجب زيان و ضرر قابل توجّه براى اوست، واجب نيست روزه بگيرد؛ ولى چنانچه بتواند يك روز در ميان يا دو روز در ميان يا با فاصله بيشتر بعضى از روزها را روزه بگيرد، بايد به همين ترتيب عمل نمايد و در هر حال هر وقت توانست، بايد روزه‌هايى را كه نگرفته قضا نمايد.

راه ثابت شدن اوّل ماه‌

«مسأله 1812» اوّل ماه به پنج چيز ثابت مى‌شود:

اوّل: آن كه خود انسان ماه را ببيند.

دوم: عدّه‌اى كه از گفته آنان يقين يا اطمينان پيدا مى‌شود، بگويند: «ماه را ديده‌ايم» و همچنين است هر طريقى كه به واسطه آن يقين يا اطمينان به اوّل ماه پيدا شود.

سوم: دو مرد عادل بگويند: «در شب ماه را ديده‌ايم» ولى اگر صفت ماه را برخلاف يكديگر بگويند يا شهادت آنان خلاف واقع باشد، مثل اين كه بگويند: «داخل دايره ماه طرف افق بوده»، اوّل ماه ثابت نمى‌شود؛ امّا اگر در تشخيص بعضى از خصوصيّات اختلاف داشته باشند، مثل آن كه يكى بگويد: «ماه بلند بود» و ديگرى بگويد: «بلند نبود»، با گفته آنان اوّل ماه ثابت مى‌شود.

چهارم: سى روز از اوّل ماه شعبان بگذرد كه به واسطه آن، اوّل ماه رمضان ثابت مى‌شود و سى روز از اوّل رمضان بگذرد كه به واسطه آن، اوّل ماه شوّال ثابت مى‌شود.

پنجم: حاكم شرع حكم كند كه اوّل ماه است.

«مسأله 1813» اگر حاكم شرع حكم كند كه اوّل ماه است، كسى كه از او تقليد نمى‌كند نيز بايد به حكم او عمل نمايد؛ ولى كسى كه مى‌داند حاكم شرع اشتباه كرده، نمى‌تواند به حكم او عمل نمايد.

«مسأله 1814» اوّل ماه با پيشگويى منجّمين ثابت نمى‌شود، ولى اگر انسان از گفته آنان يقين يا اطمينان پيدا كند، بايد به آن عمل نمايد.

«مسأله 1815» بلند بودن ماه يا دير غروب كردن آن، دليل نمى‌شود كه شب پيش از