پاسخ: اگر آن مانع فرضى، ولو بعد از مدتى، عرفاً جزء بدن حساب شود، از آن زمان، حكم بدن را دارد، والّا اگر برطرف كردن آن، بدون مشقّتِ غير قابل تحمّل ممكن است، برطرف كند و اگر ممكن نيست، چنانچه در محلّ تيمّم نباشد، تيمّم كند و اگر در محلّ تيمّم باشد، علاوه بر تيمّم، وضو نيز بگيرد يا غسل كند.
[323] سؤال 196: كسى كه شغلش طورى است كه هميشه رنگ و چسب به اعضاى وضوى او مىچسبد و جدا كردن آنها براى هر نماز امكان ندارد، چه طور وضو بگيرد يا غسل كند؟
پاسخ: تا ممكن است با يك وضوى كامل، چند نماز بخواند، مثلًا نماز ظهر و عصر را نزديك آخر وقت بخواند كه بتواند با وضوى آنها نماز مغرب و عشا را نيز بخواند و اگر ممكن نيست، چنانچه مانع در اعضاى تيمّم نباشد، بايد تيمّم كند و اگر در اعضاى تيمّم باشد، بايد بين تيمّم و وضو جمع نمايد.
[324] سؤال 197: اگر صورت و موى سر انسان به نحوى از خود، چربى تراوش مىكند كه آب روى آن مىغلطد، آيا وضو با اين چربى كه مانع از رسيدن آب به پوست و مو مىشود، ولى چربى خارجى نيست و مربوط به خود بدن است، صحيح است يا خير؟
پاسخ: اگر حالت وسواسى ندارد و واقعاً چربى، مانع رسيدن آب است، بايد آن را برطرف كند تا آب به پوست صورت و موى سر برسد.
[325] سؤال 198: كسى كه ريش دراز دارد و در آن به اندازه كوچكى مانع رسيدن آب، مانند رنگ وجود دارد، حكم وضويش چيست؟
پاسخ: اگر ريش، بيش از حدّ معمول و متعارف باشد، چنانچه رنگ، در قسمت اضافى باشد، شستن آن قسمت لازم نيست و همچنين اگر رنگ، در حدّ معمول ريش واقع شود، ولى در ظاهرِ ريش نباشد و پوست صورت هم از لاى مو پيدا