[1880] سؤال 44: شخصى كه پس از روانه شدن به حج، «مخارج عائله» يا «رجوع به كفايت» او از بين برود، حجش چه حكمى دارد؟
پاسخ: چنانچه پيش از احرام، رجوع به كفايت از بين برود، در صورت احرام بستن كفايت از حَجّة الاسلام نمىكند؛ ولى اگر پس از پايان اعمال باشد، حجّ او كفايت از حَجّة الاسلام مىكند؛ بلكه چنانچه در بين اعمال نيز باشد، بعيد نيست كفايت كند.
[1881] سؤال 45: چنانچه شركت بيمه با دريافت مبلغ اندكى از حجّاج، متعهد شود كه اگر در طول سفر براى حاجى حادثهاى پيش آيد كه منجر به فوت يا نقص عضو او گردد و يا پس از بازگشت از سفر، قادر به كار كردن نباشد و يا شرايط اقتصادى به گونهاى شود كه كسب و كارش از رونق بيفتد، در مقابل، شركت بيمه مقرّرى ماهانهاى به اين حاجى و يا خانواده او تا مدت يك سال بدهد، آيا اين گونه بيمه شدن، سبب حصول «رجوع به كفايت» كه يكى از شرايط وجوب حج است، مىشود؟
پاسخ: اگر ترديد در «رجوع به كفايت» از ناحيه امور مذكور در سؤال باشد، با بيمه معتبر حاصل مىشود، به شرط آن كه تضمين (از نظر مقدار و زمان)، متناسب با حادثه و خسارت باشد.
مسائل ديگر استطاعت
[1882] سؤال 46: شخص ناشنوايى كه به تنهايى نمىتواند سفر كند، اگر استطاعت مالى پيدا كند، حج بر او واجب مىشود يا خير؟ اگر به فرزندش بگويد كه از طرف من حج به جا بياور، آيا نيابت از طرف او صحيح است؟
پاسخ: ناشنوايى، به تنهايى عذر شرعى محسوب نمىشود، مگر اين كه سفر كردن براى حج، موجب حرج براى او شود و كسى هم نباشد كه او را در سفر