پاسخ: بذر از مخارج زراعت محسوب مى‌شود. اگر زكاتش داده شده است، بذر، زكات ندارد و محصول (مقدار باقى مانده پس از كسر كردن مقدار بذر) اگر به حدّ نصاب برسد، زكات دارد و اگر بذر، زكاتش داده نشده است، بايد زكات تمام محصول به دست آمده، چنانچه به حدّ نصاب برسد، داده شود.

[1772] سؤال 8: تفاوت زكات به هنگامى كه زمين زراعتى، اجاره‌اى باشد با زمانى كه ملكى باشد، چه قدر است؟

پاسخ: فقط فرقش اين است كه در زمين اجاره‌اى، علاوه بر كسر مخارج، وجه اجاره زمين هم با مخارج ديگر كسر مى‌شود و بعد از كسر مخارج و وجه اجاره، اگر بقيه محصول به حدّ نصاب برسد، زكات واجب است.

[1773] سؤال 9: زارعى علاوه بر كشت گندم در زمين‌هاى خودش، در زمين‌هاى همسرش هم گندم كشت مى‌كند و اختيار كامل زمين‌ها در دست اوست و زنش هيچ گونه دخالتى در اين كار ندارد. آيا اين كشاورز بايد زكات تمام محصول را بدهد يا زكات محصول زمين‌هاى خودش را؟

پاسخ: اگر زراعت مذكور به طور مزارعه است، سهم هر يك از مالك زمين و زارع كه به حدّ نصاب رسيد، زكات بر او واجب مى‌شود و اگر زمين به طور رايگان در اختيار زارع قرار گرفته است، در صورتى كه مجموع زراعت به حدّ نصاب رسيد، زكات فقط بر زارع واجب است.

[1774] سؤال 10: كارگرى در فصل درو به مزرعه‌اى مراجعه مى‌كند و در آن مشغول به درو مى‌شود و در پايان كار به عنوان دست مزد، مقدارى گندم به او مى‌دهند كه از مقدار نصاب وجوب زكات بيشتر است. آيا زكات اين گندم را بايد پرداخت كند؟

پاسخ: زكات بر دست مزد دروگر تعلّق نمى‌گيرد.

[1775] سؤال 11: آيا زكات گندمى كه با كشيدن آب به وسيله سطل از چاه، آبيارى شده،