دامدارى، كشاورزى و باغدارى‌

[1467] سؤال 108: در منطقه بلتستان، امر معاش مردم با اراضى و اشجار و حيوانات اداره مى‌شود. با غرس اشجار از ميوه و چوب آن و با پرورش حيوانات از گوشت و پوست و پشم آنها در حاجات زندگى استفاده مى‌كنند و مازاد بر احتياج را در معرض بيع قرار مى‌دهند. آيا در چنين بلادى كه زندگى مردم از راه نگهدارى اشجار مثمره و غير مثمره و حيوانات اداره مى‌شود، به اموال آنها خمس تعلّق مى‌گيرد يا خير؟

پاسخ: هر مقدار از موارد ذكر شده كه خود آنها در مؤونه زندگى مصرف مى‌شود و يا به وسيله آنها فقط به اندازه مؤونه زندگى تحصيل مى‌شود، خمس ندارد و مواردى كه به وسيله آنها منافعى به دست مى‌آيد كه بيشتر از مؤونه زندگى است، به نسبت زيادى، بايد خمس آنها پرداخت شود و در مورد منافع نيز آن مقدارى كه اضافه بماند و سال بر آنها بگذرد و مصرف نشود، بايد خمسش پرداخت شود.

[1468] سؤال 109: كسى كه در سر سال، خمس قيمت گوسفندان يا درختان خود را مى‌دهد و تا سال بعد، قيمت گوسفندان و درختان رشد مى‌كند و ارزش آنها بسيار بيشتر مى‌شود، آيا بايد دوباره خمس بدهد؟

پاسخ: در فرض مسأله، اگر گوسفندان و درختان را به جهت تجارت با آنها و ترقى قيمت آنها تهيه كرده است، چنانچه ترقى قيمت آن در اثر كاهش ارزش پول نباشد و امكان فروش داشته باشد، به گونه‌اى كه در نظر مردم، سود موجود محسوب شود، خمسِ ترقى قيمت را بايد بپردازد؛ ولى اگر قصد او تجارت با منافع حاصل از آنها باشد، نه با خود آنها، تا وقتى آنها را نفروخته، ترقى قيمت آنها خمس ندارد و اگر بفروشد، چنانچه ترقى قيمت به جهت افزايش قيمت بازار باشد، نه به خاطر كاهش ارزش پول و از مخارج سالانه نيز زياد بيايد، بايد خمس آن را بپردازد. البته در هر حال، نماى متصل و منفصل آنها چنانچه در مؤونه سال مصرف نشود، بايد خمسش پرداخت شود.